Tưa lưỡi ở người lớn và trẻ nhỏ: Nguyên nhân và cách điều trị

Tưa lưỡi là tình trạng nhiễm nấm ở lưỡi, niêm mạc miệng gây khó chịu và đau đớn khi ăn uống. Theo thống kê, khoảng 75% người trưởng thành từng mắc bệnh tưa lưỡi ít nhất một lần trong đời. Bệnh không chỉ gặp ở người già mà cả trẻ nhỏ cũng dễ mắc phải. Vậy tưa lưỡi là gì? Nguyên nhân và cách điều trị thế nào? Cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau đây.

Tưa miệng là gì?

Tưa miệng, còn gọi là bệnh nấm candida, là tình trạng nhiễm trùng do vi nấm Candida albicans gây ra. Đây là loại nấm men tự nhiên trong cơ thể, sống hòa hợp với vi khuẩn đường ruột. Tuy nhiên, khi sức đề kháng suy giảm, nấm candida phát triển quá mức, xâm nhập vào niêm mạc miệng gây viêm loét, đặc biệt là vùng lưỡi, má và vòm miệng.

Cụ thể, bệnh thường làm xuất hiện các mảng trắng đục trên bề mặt lưỡi. Những mảng trắng này không bong tróc và không gây đau rát. Tuy nhiên, khi bệnh chuyển nặng, lưỡi bị sưng tấy, đỏ rẫy, xuất hiện các vết loét đau nhức và chảy máu. Ngoài ra, nấm còn lan ra má, vòm miệng và lợi gây tổn thương. Một số trường hợp nặng còn kèm theo sốt, các hạch bạch huyết sưng to.

Người mắc bệnh thường cảm thấy khó chịu do cảm giác nóng rát và ngứa ở vùng miệng. Họ cũng bị mất vị giác hoàn toàn hoặc mùi vị kim loại, đắng nồng trong miệng. Ngoài ra, tình trạng kích ứng do nấm còn khiến bệnh nhân tăng tiết nước bọt, tạo thành các mảng bám màu trắng đục bám trên răng giống như phô mai.

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể kéo dài, tái phát nhiều lần và gây biến chứng nguy hiểm. Một số biến chứng thường gặp là nhiễm trùng huyết, viêm tắc tĩnh mạch thực quản, thậm chí nhiễm trùng hệ thống và nguy cơ tử vong ở người có hệ miễn dịch rất yếu.

Tưa miệng là gì?

Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh tưa lưỡi

Bệnh tưa lưỡi phát sinh do nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là sự mất cân bằng của hệ vi sinh vật trong cơ thể và miệng, cụ thể:

• Sử dụng kháng sinh kéo dài: Việc sử dụng kháng sinh, nhất là trong thời gian dài sẽ làm tiêu diệt lợi khuẩn trong đường ruột, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm Candida sinh sôi và gây bệnh. Các loại kháng sinh phổ biến gây tưa lưỡi bao gồm ampicillin, amoxicillin, ciprofloxacin…
• Suy giảm miễn dịch: Người bệnh AIDS, ung thư, cấy ghép tạng, điều trị hóa trị, xạ trị… thường có hệ miễn dịch bị ức chế nên rất dễ bị tưa lưỡi. Tình trạng này cũng hay gặp ở người cao tuổi do tuổi tác làm suy giảm khả năng đề kháng.
• Bệnh tiểu đường: Người bệnh tiểu đường có lượng đường cao trong máu và nước bọt, tạo môi trường lý tưởng cho nấm phát triển. Khoảng 50% bệnh nhân tiểu đường có nguy cơ mắc bệnh tưa lưỡi.
• Mang răng giả kém vệ sinh: Răng giả không được vệ sinh sạch sẽ có thể gây tổn thương niêm mạc miệng, tạo cửa ngõ cho vi nấm xâm nhập. Người mang răng giả lâu năm dễ mắc bệnh hơn.
• Suy gan, thận mạn: Bệnh lý về gan, thận kéo dài làm giảm chức năng miễn dịch và tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng, trong đó có tưa lưỡi.
• Vệ sinh răng miệng kém: Khi vệ sinh răng miệng không sạch sẽ, để lại nhiều mảng bám sẽ tạo điều kiện cho nấm phát triển.
• Stress: Tình trạng căng thẳng kéo dài làm suy kiệt cơ thể, đặc biệt là làm suy giảm miễn dịch, dễ dẫn đến bệnh.

Như vậy, để phòng tránh bệnh tưa lưỡi, việc cải thiện sức đề kháng và thói quen vệ sinh răng miệng là vô cùng quan trọng.

Bệnh tưa lưỡi phát sinh do nhiều nguyên nhân

Dấu hiệu bệnh trẻ bị tưa miệng

Ở trẻ em, bệnh tưa miệng thường biểu hiện qua các dấu hiệu sau:

Xuất hiện các đốm trắng trên lưỡi

Một trong những dấu hiệu đặc trưng của bệnh tưa lưỡi là sự xuất hiện các đốm màu trắng trên bề mặt lưỡi. Cụ thể:

• Ban đầu, các đốm trắng li ti, mờ nhạt xuất hiện rải rác ở vùng lưỡi. Chúng có kích thước chỉ bằng đầu một sợi tóc hoặc hạt gạo.
• Khi bệnh chuyển biến nặng dần, các đốm trắng phát triển nhanh và lan rộng thành những mảng lớn màu trắng đục hoặc vàng nhạt. Chúng bám chắc vào bề mặt lưỡi, khó tẩy rửa.
• Người bệnh có cảm giác như bị phủ một lớp sữa chua sóng sánh trên lưỡi. Lưỡi trở nên đục đỏ, sưng phù, đôi khi xuất hiện các đốm đỏ hoặc tím.
• Các mảng trắng này hoàn toàn không gây đau đớn hay nhạy cảm khi sờ vào. Chúng cũng không bong tróc dễ dàng khi cọ rửa bằng khăn, tay hoặc lưỡi đũa…
• Nếu không được điều trị, tình trạng đốm trắng sẽ lan rộng ra các vùng xung quanh như má, vòm miệng, lợi. Lúc này việc ăn uống và nói chuyện trở nên rất khó khăn và đau đớn.

Như vậy, khi thấy xuất hiện các đốm trắng đặc trưng này, bạn cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời. Đừng chủ quan để tình trạng bệnh lan rộng và gây biến chứng nguy hiểm.

Trẻ khi bị tưa lưỡi thường Xuất hiện các đốm trắng trên lưỡi

Gây đau rát, sưng đỏ

Khi bệnh chuyển biến nặng, tưa lưỡi thường gây các triệu chứng đau rát và sưng đỏ ở lưỡi:

• Lưỡi bệnh nhân sưng phù nề, có màu đỏ thẫm do tình trạng viêm nhiễm. Người bệnh cảm thấy lưỡi nóng rát và đau nhức khi nói chuyện, ăn uống.
• Trên bề mặt lưỡi xuất hiện các vết loét nhỏ, đau đớn. Chúng có thể xuất huyết nhẹ và chảy máu khi đánh răng, ăn hoặc uống nước.
• Đặc biệt ở trẻ em, tình trạng đau nhức khi nuốt khiến các bé quấy khóc, biếng ăn, chán uống sữa. Một số trẻ sốt nhẹ do cơ thể phản ứng với tình trạng viêm nhiễm.
• Ngoài lưỡi, các vùng khác như má, vòm miệng, họng cũng có thể bị đỏ, sưng và đau rát.
• Nếu tình trạng này kéo dài, trẻ sẽ bị mất nước, kiệt sức, biếng ăn, chậm lớn và phát triển.

Do đó, khi thấy các dấu hiệu đau nhức, sưng đỏ ở miệng, phụ huynh cần đưa con đi khám ngay để bác sĩ có thể chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Khô, nứt ở khóe môi

Do tưa lưỡi gây kích ứng và viêm nhiễm, trẻ thường bị khô và nứt nẻ ở khóe miệng:

• Miệng của trẻ bị khô hơn bình thường, ít tiết nước bọt do tình trạng viêm niêm mạc. Lưỡi trẻ cũng trở nên nhăn nheo và khô khốc.
• Khóe miệng hay bị nứt nẻ, đỏ ửng và đau rát. Da quanh miệng dễ bị kích ứng, ngứa ngáy, thậm chí viêm loét và lở loét nếu trẻ hay cọ xát miệng.
• Do đau đớn khi ăn uống, trẻ trở nên quấy khóc, biếng ăn và chán uống sữa mẹ hoặc sữa công thức. Chúng dễ bị sụt cân và chậm lớn.
• Nếu tình trạng kéo dài, các chất dinh dưỡng không được hấp thu tốt sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí não của trẻ.

Do đó, cha mẹ cần đưa con tới gặp bác sĩ ngay khi phát hiện khóe miệng khô và nứt nẻ. Điều trị tưa lưỡi sớm sẽ giúp làm dịu vùng da bị kích ứng và phục hồi chức năng ăn uống bình thường cho bé.

Ngoài ra, một số trẻ còn bị sốt cao, quấy khóc, sưng hạch bạch huyết khi bệnh chuyển nặng. Cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay khi thấy các dấu hiệu bất thường ở miệng.

Dấu hiệu nhận biết bị bệnh tưa lưỡi ở người lớn

Ở người lớn, bệnh thường có biểu hiện:

Cảm giác đắng miệng và rối loạn vị giác.

Khi bị tưa lưỡi, người bệnh thường xuất hiện các rối loạn về vị giác và cảm giác đắng trong miệng:

• Hầu hết bệnh nhân đều cảm nhận được vị đắng, kim loại lạ khó chịu trong khoang miệng. Cảm giác đắng nồng này có thể kéo dài nhiều giờ liền mà không hết.
• Một số người bị mất hoàn toàn khả năng cảm nhận các vị cơ bản như ngọt, chua, mặn của thức ăn. Điều này khiến ăn uống trở nên nhạt nhẽo, vô vị.
• Ngoài ra, bệnh nhân cũng có cảm giác khó chịu như nóng rát, ngứa ran bên trong lưỡi và vòm miệng. Đôi khi cảm giác này lan ra cả khoang mũi và vị giác bị giảm sút.
• Một số người bị nhầm lẫn giữa các vị cơ bản, ví dụ như nhầm mặn thành ngọt, chua thành đắng…

Các rối loạn vị giác và cảm giác đắng miệng sẽ hết sau khi điều trị khỏi bệnh. Tuy nhiên, chúng có thể xuất hiện lại nếu bệnh tái phát.

Tạo ra các mảng bám răng màu trắng giống phô mai

Một biểu hiện điển hình khác của bệnh tưa lưỡi là sự hình thành các mảng bám màu trắng bám trên răng:

• Do tình trạng viêm và kích ứng, niêm mạc miệng tiết ra nhiều nước bọt đặc hơn bình thường.
• Nước bọt đọng lại và bám vào các bề mặt răng. Khi khô dần, nó tạo thành lớp màng mỏng màu trắng đục hoặc vàng nhạt.
• Những mảng bám này khá dày và bám chặt vào răng, khó đánh răng hay súc miệng để loại bỏ hoàn toàn. Chúng giống như lớp phô mai phủ trên răng vậy.
• Do khó tẩy rửa, các mảng bám trắng này sẽ tích tụ lâu ngày, gây hôi miệng, viêm nướu và nhiễm khuẩn đường hô hấp. Nếu không điều trị, chúng cũng có thể dẫn tới sâu răng.
• Sau khi điều trị khỏi bệnh, hiện tượng mảng bám răng sẽ dần biến mất. Tuy nhiên nếu tái phát bệnh, tình trạng này sẽ xuất hiện trở lại.

Vì thế, bạn cần chú ý quan sát để phát hiện sớm các mảng bám đặc trưng của bệnh, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời.

Chảy máu nhẹ

Do tưa lưỡi gây tổn thương và viêm loét niêm mạc miệng, bệnh nhân thường xuất hiện tình trạng chảy máu nhẹ:

• Bề mặt lưỡi dễ bị chảy máu khi đánh răng, ăn uống các thực phẩm cứng, nóng. Máu có thể chảy từ các vết loét nhỏ hoặc vùng bị viêm.
• Đặc biệt, hiện tượng lợi chảy máu nhẹ khi đánh răng là một dấu hiệu rất đặc trưng của bệnh tưa lưỡi.
• Ngoài lưỡi, các vùng khác như má, môi, vòm miệng cũng rất dễ bị xước và chảy máu nhẹ khi nói chuyện, ăn uống. Điều này gây khó khăn và đau đớn khi sinh hoạt hàng ngày.
• Một số người còn bị chảy máu cam, ho ra máu do tưa lưỡi lan sang các vùng họng, amidan.
• Nếu tình trạng chảy máu kéo dài sẽ dẫn tới thiếu máu, mệt mỏi. Người bệnh cũng có thể bị sụt cân do ăn uống kém.

Như vậy, khi thấy các dấu hiệu chảy máu bất thường ở miệng, bạn cần đi khám ngay để được điều trị kịp thời, tránh gây biến chứng nguy hiểm.

Ngoài ra, người bệnh còn có biểu hiện sụt cân, mệt mỏi kéo dài do ăn uống kém. Do đó, khi thấy các dấu hiệu trên, bạn nên đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Điều trị bệnh nấm lưỡi ở người lớn và trẻ em

Để điều trị tưa lưỡi hiệu quả, bác sĩ thường kết hợp nhiều biện pháp sau:

• Sử dụng thuốc kháng nấm: Các loại thuốc kháng nấm được dùng phổ biến như nystatin, fluconazole, itraconazole, ketoconazole… Chúng có tác dụng diệt trừ nấm candida gây bệnh. Bệnh nhân cần tuân thủ liều lượng và thời gian điều trị theo đơn của bác sĩ. Một số trường hợp nấm candida kháng thuốc, bác sĩ sẽ phải thay đổi sang dùng các loại thuốc khác hiệu quả hơn.
• Điều trị bệnh lý nền: Nếu nguyên nhân tưa lưỡi là do suy giảm miễn dịch, bác sĩ sẽ điều trị triệt để các bệnh như HIV/AIDS, ung thư, tiểu đường… giúp cải thiện tình trạng. Điều này giúp loại bỏ yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng phát triển của nấm candida.
• Chỉ định bổ sung vitamin và khoáng chất: Bổ sung vitamin C, kẽm, selen, vitamin B9, B12… giúp tăng cường sức đề kháng, ngăn chặn sự phát triển quá mức của nấm. Giúp ngăn chặn sự phát triển quá mức của nấm gây bệnh.
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Đánh răng, súc miệng đúng cách 2 lần/ngày và dùng chỉ nha khoa để loại bỏ mảng bám. Việc này giúp ngăn ngừa tái nhiễm và lan truyền nấm candida.
• Thay đổi chế độ dinh dưỡng: Bổ sung nhiều rau xanh, hoa quả tươi. Hạn chế đường, bột mì, sữa để cân bằng hệ vi sinh vật.
• Theo dõi sát sao sau điều trị: Sau khi khỏi bệnh, người bệnh vẫn cần theo dõi sức khỏe, tái khám để phát hiện và điều trị kịp thời nếu bệnh tái phát.

Cách phòng ngừa bệnh tưa lưỡi

Để phòng tránh mắc bệnh, mọi người cần lưu ý:

• Chú trọng vệ sinh răng miệng sạch sẽ, đúng cách. Nên đánh răng 2 lần/ngày và dùng chỉ nha khoa để lấy các mảng bám.
• Không sử dụng chung đồ dùng cá nhân như khăn mặt, bàn chải đánh răng, ly uống nước… để tránh lây nhiễm chéo.
• Hạn chế sử dụng thuốc kháng sinh nếu không cần thiết, không lạm dụng thuốc.
• Chú ý vệ sinh sạch sẽ khi mang răng giả, tháo ra khử trùng định kỳ.
• Kiểm soát tốt đường huyết ở người bệnh tiểu đường để ngăn nấm phát triển.
• Tăng cường sức đề kháng cho cơ thể bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý, nghỉ ngơi đủ giấc.
• Cố gắng duy trì tâm lý thoải mái, lạc quan để tránh stress làm suy giảm miễn dịch.
• Khám định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện và điều trị sớm các bệnh về răng miệng.
• Uống nhiều nước, trái cây, rau xanh để bổ sung vitamin và khoáng chất.
• Hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá làm tổn thương niêm mạc miệng.
• Thông báo ngay cho bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường ở miệng để được tư vấn.

Nếu thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa trên, bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tưa lưỡi rất hiệu quả.

Kết luận

Như vậy, qua bài viết trên của Hệ thống Nha khoa Emedic Group có thể thấy bệnh tưa lưỡi là tình trạng nhiễm nấm candida ở lưỡi, niêm mạc miệng gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Bệnh khá phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi nếu sức đề kháng suy giảm.

Cơ chế bệnh sinh của tưa lưỡi là do sự mất cân bằng hệ vi sinh vật trong cơ thể. Khi hệ miễn dịch bị suy yếu, nấm candida sẽ phát triển quá mức, xâm nhập vào niêm mạc miệng gây bệnh.

Để điều trị, người bệnh cần kết hợp dùng thuốc kháng nấm, bổ sung vitamin và khoáng chất, thay đổi chế độ dinh dưỡng cùng với vệ sinh răng miệng sạch sẽ. Đồng thời, cần điều trị triệt để các bệnh lý nền là nguyên nhân gây suy giảm miễn dịch.

Để phòng tránh bệnh, mọi người cần chú ý vệ sinh răng miệng đúng cách, tăng cường sức đề kháng và khám sức khỏe định kỳ. Khi có dấu hiệu lạ ở miệng cần đến bệnh viện thăm khám ngay để được điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Ngoài ra, đối với người gặp tình trạng mất răng, răng hư, mẻ, vỡ dẫn đến tình trạng khó khăn khi ăn nhai, bạn có thể tìm hiểu thêm về phục hình sứ, cấy ghép Implants – những phương pháp hiện đại giúp phục hồi răng mất tại Emedic Group, giúp đem lại cho khách hàng cảm giác ăn uống thoải mái như răng thật. Các bạn hãy ĐỂ LẠI THÔNG TIN, Hệ thống Nha khoa Emedic Group sẽ liên hệ lại với bạn trong thời gian sớm nhất.