Chảy nước miếng khi ngủ: Nguyên nhân và cách khắc phục

Chảy nước miếng khi đang ngủ say hay còn gọi là ngủ bị chảy dãi là trạng thái rất phổ biến mà nhiều người gặp phải hàng đêm. Đây vốn không phải là dấu hiệu của bệnh lý nguy hiểm, tuy nhiên lại khiến người bệnh cảm thấy rất khó chịu. Nếu tình trạng kéo dài sẽ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ cũng như sinh hoạt hàng ngày. Vậy nguyên nhân do đâu dẫn đến hiện tượng chảy nước miếng trong khi ngủ ngon lành? Làm thế nào để khắc phục và phòng tránh tình trạng này? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

Chảy nước miếng khi ngủ là gì?

Chảy nước miếng hay còn gọi là nước bọt khi ngủ là tình trạng rất phổ biến mà hàng triệu người trên thế giới gặp phải. Đây là hiện tượng nước bọt tiết ra từ các tuyến nước bọt trong miệng một cách tự nhiên, không kiểm soát được khi bạn đang ngủ say giấc. Lượng nước bọt chảy ra có thể ít hoặc nhiều tùy theo mức độ nhẹ hay nặng của tình trạng.

Chảy nước miếng khi ngủ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh cho đến người già. Tuy nhiên, tần suất xuất hiện cao nhất ở trẻ em dưới 10 tuổi và người cao tuổi. Theo thống kê, khoảng 33-50% trẻ em và 15-33% người lớn bị chảy nước miếng khi ngủ. Nguyên nhân chủ yếu ở trẻ nhỏ là do đường hô hấp chưa phát triển hoàn thiện, còn ở người già là do quá trình lão hóa làm suy giảm chức năng điều tiết nước bọt.

Mặc dù chảy nước miếng khi ngủ thường không gây nguy hiểm nhưng lại khiến người bệnh cảm thấy rất khó chịu. Hiện tượng này làm gián đoạn giấc ngủ, khiến ngủ không sâu, dễ tỉnh giấc và cảm thấy mệt mỏi, uể oải vào buổi sáng. Nếu để lâu ngày sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần, khả năng hoạt động và chất lượng cuộc sống. Vì vậy, cần tìm ra nguyên nhân và điều trị triệt để để khắc phục tình trạng này.

Nguyên nhân khiến bạn bị chảy nước miếng khi ngủ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng chảy nước miếng khi ngủ (ngủ chảy dãi), bao gồm:

Do các bệnh lý về thần kinh

Hệ thần kinh đóng vai trò rất quan trọng trong việc điều khiển và điều tiết các quá trình sinh lý trong cơ thể, trong đó có quá trình nuốt và tiết nước bọt. Khi hệ thần kinh bị tổn thương sẽ dẫn đến rối loạn chức năng điều khiển này.

Cụ thể, não bộ phụ trách chức năng vận động và cảm giác vùng miệng, cổ họng. Não truyền xung thần kinh điều khiển quá trình nuốt nước bọt xuống dạ dày thay vì chảy ra ngoài. Khi não bị tổn thương do các bệnh lý như đột quỵ, Parkinson, chấn thương sọ não… sẽ làm rối loạn quá trình này.

Một số bệnh lý thần kinh chính gây nên triệu chứng chảy nước miếng khi ngủ bao gồm:

• Bệnh Parkinson: Làm tổn thương, thoái hóa các tế bào thần kinh trong não khiến mất khả năng kiểm soát vận động vùng miệng, mặt.
• Đột quỵ: Làm tổn thương các dây thần kinh vận động ở vùng não chi phối nuốt và tiết nước bọt.
• Chấn thương sọ não: Tổn thương trực tiếp hoặc gián tiếp các tế bào thần kinh não bộ kiểm soát nuốt và tiết nước bọt.
• U não, khối u áp-xe não: Chèn ép, phá hủy các dây thần kinh não.

Như vậy, khi hệ thần kinh bị tổn thương sẽ khiến các dây thần kinh không thể làm nhiệm vụ điều khiển bình thường, dẫn đến tình trạng rò rỉ, chảy nước miếng ngoài ý muốn khi ngủ.

Do các bệnh về amidan, xoang, họng

Hệ hô hấp trên bao gồm amidan, xoang và họng thường xuyên tiếp xúc với vi khuẩn, virus gây bệnh. Khi bị viêm nhiễm, các bộ phận này sẽ sưng phù nề, tiết dịch nhầy nhiều hơn, gây tắc nghẽn đường thở.

Một số bệnh lý thường gặp ở trẻ em gồm:

• Viêm amidan: amidan sưng to, tiết nhầy nhiều làm hẹp lòng họng, khó thở.
• Viêm xoang cấp tính: lớp niêm mạc xoang bị sưng, tiết dịch làm tắc các lỗ thông xoang.
• Viêm họng: niêm mạc họng bị viêm nhiễm, sưng đỏ, đau rát họng.

Do đường thở bị tắc nghẽn, trẻ thường phải thở bằng miệng, không thở được bằng mũi khi ngủ. Điều này khiến không khí lạnh khô làm khô miệng, kích thích tuyến nước bọt hoạt động mạnh hơn, dẫn đến tình trạng ngủ bị chảy nước miếng nhiều hơn bình thường.

Do các vấn đề về tiêu hóa

Hệ tiêu hóa khi bị rối loạn sẽ tiết ra nhiều dịch tiêu hóa hơn để tăng cường quá trình tiêu hóa thức ăn. Các bệnh lý tiêu hóa thường gặp gồm:

• Trào ngược dạ dày thực quản: dịch vị dạ dày trào ngược lên thực quản, kích thích tuyến nước bọt hoạt động mạnh.
• Viêm loét dạ dày: làm tăng tiết dịch vị để bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Hội chứng ruột kích thích: làm tăng tiết dịch tiêu hóa, kích thích phản xạ nước bọt.
• Rối loạn tiêu hóa do lạm dụng thuốc kháng sinh: làm mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, tiết dịch tiêu hóa tăng.

Khi ngủ, các cơ vòng miệng và cổ họng được thư giãn nên nước bọt dễ dàng chảy ra ngoài miệng, gây hiện tượng chảy nước miếng nhiều hơn.

Do rối loạn giấc ngủ

Ngưng thở khi ngủ hay còn gọi là sleep apnea là tình trạng ngừng thở ngắn ngủi, lặp đi lặp lại trong khi ngủ do các cơ vùng họng bị suy yếu. Điều này gây tắc nghẽn đường thở, làm giảm oxy trong máu.

Khi bị tắc nghẽn đường thở, não bộ sẽ kích hoạt tín hiệu đánh thức cơ thể dậy để có thể thở trở lại. Quá trình này diễn ra liên tục trong đêm khiến giấc ngủ bị gián đoạn, mất oxy nặng hơn.

Để bù đắp lượng oxy thiếu hụt, cơ thể sẽ tăng thông khí bằng cách thở nhanh và sâu hơn. Dòng khí lưu thông qua miệng nhiều hơn khiến miệng khô, kích thích tuyến nước bọt hoạt động mạnh hơn. Do đó, bệnh nhân ngưng thở khi ngủ rất dễ bị chảy nước miếng về đêm.

Do dị ứng

Khi cơ thể tiếp xúc với các chất gây dị ứng như phấn hoa, lông thú, bụi bẩn… hệ miễn dịch sẽ nhận diện nhầm đó là chất lạ và đưa ra phản ứng dị ứng. Các triệu chứng thường gặp là ngứa, sưng, chảy nước mũi, chảy nước mắt…

Quá trình viêm nhiễm này kích thích tuyến nước mũi và nước mắt tiết dịch nhiều hơn để loại bỏ chất gây dị ứng. Điều này cũng kích thích phản xạ tăng tiết nước bọt. Vì thế, người bị dị ứng thường xuyên hơn và nhiều nước miếng hơn vào ban đêm.

Do thói quen xấu

Một số thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu, thức khuya, ăn uống thất thường… là nguyên nhân khiến cơ thể tiết nhiều nước bọt hơn bình thường:

• Hút thuốc lá kích thích tuyến nước bọt hoạt động mạnh hơn để làm loãng các chất độc trong thuốc.
• Rượu bia chứa cồn kích thích dây thần kinh họng và niêm mạc miệng, tăng tiết nước bọt.
• Thức khuya làm rối loạn nhịp sinh học, ảnh hưởng đến quá trình điều tiết nước bọt.
• Ăn uống thất thường, đặc biệt ăn nhiều đồ cay nóng trước khi ngủ cũng kích thích tuyến nước bọt hoạt động mạnh.

Do di truyền

Một số nghiên cứu cho thấy gene di truyền có liên quan đến khả năng điều tiết nước bọt của cơ thể. Những người có gen quy định tiết nước bọt mạnh hơn sẽ dễ bị rối loạn và chảy nước miếng nhiều hơn.

Đặc biệt, nếu cha mẹ bị chảy nước miếng khi ngủ thì con cái có khả năng cao hơn 40% cũng mắc phải tình trạng tương tự.

Do lão hóa

Khi về già, làn da và cơ xương hàm mặt suy giảm chức năng, bị chảy xệ, không còn khép kín như trước. Cơ vòm họng cũng yếu dần, không ngăn chặn được nước bọt chảy ngược ra ngoài khi nằm.

Chức năng tuyến nước bọt và thần kinh kiểm soát nuốt cũng kém đi do quá trình lão hóa. Tất cả các yếu tố này khiến người già rất dễ bị rối loạn tiết và chảy nước miếng nhiều hơn.

Nhìn chung, nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng này ở trẻ là do bệnh lý đường hô hấp, còn ở người lớn tuổi là do thoái hóa chức năng.

Chảy nước miếng khi ngủ có phải là bệnh lý nguy hiểm?

Theo các bác sĩ, chảy nước miếng trong lúc ngủ ở mức độ vừa phải thường không có ý nghĩa bệnh lý nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường kèm theo thì có thể là biểu hiện của một số bệnh lý nguy hiểm sau:

• Chảy nước miếng quá nhiều, đẫm ướt cả gối, ga trải giường có thể do u não, u tuyến nước bọt, u amidan hoặc bệnh Parkinson. Các khối u này làm tăng tiết nước bọt, làm liệt dây thần kinh vùng miệng.
• Kèm theo các triệu chứng như sụt cân, mệt mỏi có thể là ung thư tuyến nước bọt hoặc ung thư vòm họng gây chảy nước miếng do ăn mòn niêm mạc.
• Mất cảm giác ngon miệng, khó nuốt có thể do tổn thương dây thần kinh số 7 kiểm soát vùng mặt, hàm, lưỡi.
• Liệt cơ mặt, yếu cơ là dấu hiệu của đột quỵ não hoặc u não chèn ép dây thần kinh sọ não.
• Đau đầu dữ dội, ói mửa, co giật có thể là do u não, xuất huyết não hoặc viêm màng não.

Như vậy, tuy hiếm gặp nhưng ngủ hay chảy nước miếng cũng có thể là biểu hiện của một số bệnh lý nguy hiểm nếu xuất hiện cùng các dấu hiệu đặc biệt đi kèm. Vì thế, nếu thấy bất thường, bạn cần đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Cách khắc phục tình trạng chảy nước miếng khi ngủ

Dưới đây là một số cách đơn giản có thể giúp cải thiện tình trạng chảy nước miếng khó chịu khi ngủ:

Sử dụng gối cao hơn khi ngủ

Sử dụng gối cao giúp nâng đầu cao hơn so với phần còn lại của cơ thể khi nằm ngủ. Điều này có tác dụng:

• Giữ cho cổ và đầu ở tư thế cao hơn giúp nước bọt và dịch nhầy chảy xuống thực quản dễ dàng hơn, tránh chảy ngược lên miệng và mũi.
• Giảm áp lực lên cơ vòm họng, giúp cơ họng giãn nở, thông thoáng đường thở hơn.
• Cải thiện triệu chứng ngưng thở khi ngủ ở những người bị vấn đề về đường hô hấp.

Nên sử dụng gối cao khoảng 15-30 cm và nằm ngửa hoặc nghiêng để cách này phát huy hiệu quả tốt nhất.

Ngủ ở tư thế thích hợp

Tư thế ngủ có ảnh hưởng rất lớn đến tình trạng chảy nước miếng về đêm. Do đó, cần lựa chọn tư thế phù hợp để giảm thiểu triệu chứng này.

• Nằm sấp: Đây là tư thế tồi tệ nhất, khiến cổ phải gập cong gằn lại làm tăng áp lực lên cơ vòm họng. Nước miếng và chất nhầy sẽ dễ dàng chảy ngược vào khí quản gây nghẹt thở và ho khi ngủ.
• Nằm ngửa: Đây là tư thế lý tưởng nhất. Đầu và cổ được giữ thẳng nên nước miếng có thể dễ dàng chảy xuống dạ dày. Các cơ hô hấp cũng được nới lỏng, thông thoáng.
• Nằm nghiêng: Tư thế này cũng tốt như nằm ngửa. Nên nghiêng sang bên phải để dạ dày nằm bên dưới giúp dịch vị và nước miếng chảy dễ dàng hơn. Tránh nằm nghiêng bên trái vì dễ gây trào ngược dạ dày.

Như vậy, nằm ngửa hoặc nghiêng phải là 2 tư thế lý tưởng để ngủ và giảm tình trạng chảy nước miếng. Việc kết hợp với gối cao càng giúp tăng hiệu quả.

Tránh ăn uống trước khi đi ngủ

Thói quen ăn uống trước khi đi ngủ có ảnh hưởng lớn đến tình trạng chảy nước miếng về đêm. Do đó, cần tránh các sai lầm sau:

• Không nên ăn quá no: Ăn quá nhiều trước khi đi ngủ khiến dạ dày phải hoạt động nhiều hơn để tiêu hóa. Điều này làm tăng tiết axit dịch vị, kích thích tuyến nước bọt hoạt động mạnh hơn.
• Tránh đồ ăn cay, nóng, chua, béo: Các món này kích thích tiết nhiều nước bọt để làm loãng chất kích thích.
• Không nên uống nhiều nước/sữa: Uống nhiều trước khi ngủ dễ làm đầy bụng, gây kích ứng dạ dày, tăng tiết nước bọt.
• Tránh đồ uống có cồn, caffeine: Chúng làm tăng lượng axit dịch vị và kích thích hệ thần kinh, tuyến nước bọt.

Do đó, tốt nhất không nên ăn uống gì trong vòng 2-3 tiếng trước khi đi ngủ để giảm thiểu tình trạng chảy nước miếng. Chỉ nên uống nước lọc ít ỏi nếu cần để cơ thể được nghỉ ngơi, tiêu hóa tốt nhất.

Vệ sinh răng miệng trước khi ngủ

Vệ sinh răng miệng kỹ càng trước khi đi ngủ rất quan trọng để ngăn ngừa tình trạng chảy nước miếng, cụ thể:

• Đánh răng kỹ 2 lần với bàn chải có lông mềm và kem đánh răng fluoride giúp loại bỏ mảng bám và vi khuẩn gây hôi miệng. Đảm bảo đánh răng ít nhất 2 phút mỗi lần.
• Dùng chỉ nha khoa để loại bỏ thức ăn thừa bám trong kẽ răng. Vi khuẩn tích tụ trong kẽ răng là nguyên nhân gây hôi miệng chính.
• Súc miệng bằng nước súc miệng có tinh dầu bạc hà hoặc xylitol giúp kháng khuẩn, ngăn ngừa viêm nhiễm niêm mạc miệng.
• Massage nhẹ nhàng lên nướu và lưỡi để tăng tuần hoàn máu, giảm viêm nhiễm.
• Không đánh răng ngay sau khi ăn để bảo vệ men răng.

Thực hiện đều đặn các bước vệ sinh răng miệng trên sẽ giúp ngăn ngừa viêm nhiễm và giảm tiết nước miếng hiệu quả.

Dùng các dụng cụ hỗ trợ

Có một số dụng cụ hỗ trợ đeo vào lúc ngủ rất hữu ích để giữ cho miệng đóng kín, tránh nước miếng chảy ra ngoài:

• Mặt nạ ngủ chuyên dụng: Có khả năng giữ miệng nhắm nghiền, không mở ra khi ngủ say giúp ngăn chặn chảy nước miếng.
• Miếng dán mắt: Giữ cho mí mắt nhắm nghiền suốt đêm ngủ, tránh mở mắt gây chảy nước miếng.
• Khay ngậm nước miếng: Đặt dưới lưỡi sẽ giữ nước miếng và nhẹ nhàng lấy ra khi thức dậy.
• Miếng lót răng: Ngăn ngừa việc nghiến răng làm tổn thương niêm mạc miệng, gây viêm và tăng tiết nước bọt.
• Dụng cụ nâng cằm: Giữ cằm nâng cao lên tránh tình trạng miệng mở và nước miếng chảy dài khi ngủ.

Sử dụng đồng bộ các dụng cụ trên sẽ giúp đóng kín miệng một cách tối đa, ngăn ngừa triệu chứng chảy nước miếng rất hiệu quả.

Điều trị bệnh lý nguyên phát

Nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến chảy nước miếng khi ngủ là do các bệnh lý về đường hô hấp, tiêu hóa hay thần kinh. Do đó, điều quan trọng là phải điều trị triệt để các bệnh nguyên phát này:

• Đối với bệnh lý đường hô hấp: viêm xoang, viêm amidan, viêm phế quản… cần điều trị bằng thuốc kháng sinh, kháng viêm để khỏi bệnh. Có thể phẫu thuật nếu tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng.
• Với bệnh lý về tiêu hóa: trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày… cần dùng thuốc ức chế axit, thuốc kháng sinh diệt khuẩn. Chế độ ăn uống và sinh hoạt có tác động lớn đến bệnh.
• Đối với rối loạn thần kinh: dùng thuốc an thần kinh như Levodopa điều trị bệnh Parkinson. Phục hồi chức năng vận động, ngôn ngữ cho bệnh nhân.
• Điều trị triệt để chứng ngưng thở khi ngủ bằng máy CPAP.

Chỉ khi khỏi hẳn các bệnh nguyên phát, triệu chứng chảy nước miếng mới được cải thiện lâu dài.

Thăm khám bác sĩ chuyên khoa

Trong trường hợp chảy nước miếng kéo dài, nặng và không đỡ khi áp dụng các biện pháp tại nhà, bạn nên đến khám ở các bác sĩ chuyên khoa:

• Bác sĩ Tai Mũi Họng: sẽ thăm khám và làm các xét nghiệm cận lâm sàng để tìm nguyên nhân về đường hô hấp như viêm xoang, viêm amidan, viêm VA… từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
• Bác sĩ Nội tiết: đánh giá các rối loạn về nội tiết như suy giáp, tiểu đường… gây ra triệu chứng này. Có thể chỉ định xét nghiệm máu để kiểm tra.
• Bác sĩ Thần kinh: làm các xét nghiệm thăm dò chức năng thần kinh, chụp cộng hưởng từ… để phát hiện bệnh lý thần kinh não bộ gây rối loạn vận động vùng miệng.
• Bác sĩ Tai Mũi Họng cũng có thể chỉ định nội soi để kiểm tra kỹ đường hô hấp, xem có u nang, viêm, dị vật hay không.

Như vậy, việc thăm khám bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp phát hiện nguyên nhân, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp với từng nguyên nhân gây bệnh.

Cách phòng ngừa hiệu quả tình trạng chảy nước miếng khi ngủ

Muốn ngăn ngừa tình trạng chảy nước miếng khó chịu ban đêm, bạn cần áp dụng các biện pháp sau:

• Khám sức khỏe định kỳ 6-12 tháng/lần để phát hiện sớm các bệnh lý về thần kinh, tim mạch, hô hấp, tiêu hóa.
• Chữa trị kịp thời các bệnh như viêm xoang, viêm amidan, GERD, đau dạ dày để loại bỏ nguyên nhân gây chảy nước miếng.
• Cai thuốc lá, hạn chế rượu bia, ngủ đúng giờ và đủ giấc để cải thiện sức khỏe.
• Giảm cân nếu thừa cân, béo phì; tập thể dục thể thao 30-45 phút mỗi ngày.
• Ăn đúng giờ, tránh ăn vặt, không ăn quá no, uống đủ nước mỗi ngày.
• Giảm stress bằng yoga, thiền, massage, nghe nhạc… để tăng sức đề kháng.
• Đi ngủ và thức dậy đúng giờ. Tránh xem điện thoại trước khi ngủ.
• Sử dụng gối cao, nằm đúng tư thế, vệ sinh răng miệng trước khi ngủ.

Như vậy, chế độ sống lành mạnh và phòng ngừa bệnh tật sẽ giúp giảm nguy cơ chảy nước miếng khi ngủ rất hiệu quả.

Hy vọng với những thông tin trên đây của Hệ thống Nha khoa Emedic Group, bạn đã hiểu rõ hơn về nguyên nhân, cách khắc phục và phòng tránh tình trạng chảy nước miếng khó chịu khi ngủ. Chúc bạn luôn có giấc ngủ ngon và sâu mỗi đêm!

Ngoài ra, đối với người gặp tình trạng mất răng, răng hư, mẻ, vỡ dẫn đến tình trạng khó khăn khi ăn nhai, bạn có thể tìm hiểu thêm về phục hình sứ, cấy ghép Implants – những phương pháp hiện đại giúp phục hồi răng mất tại Emedic Group, giúp đem lại cho khách hàng cảm giác ăn uống thoải mái như răng thật. Các bạn hãy ĐỂ LẠI THÔNG TIN, Hệ thống Nha khoa Emedic Group sẽ liên hệ lại với bạn trong thời gian sớm nhất.