1900 0233
emedicdental@gmail.comKhớp cắn chéo là gì? Đặc điểm, nguyên nhân và cách khắc phục an toàn
Khớp cắn chéo hay còn gọi là khớp cắn lệch là tình trạng răng hàm trên và răng hàm dưới không cắn khớp đúng vị trí. Đây là một trong những khiếm khuyết thường gặp ở hàm mặt, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng ăn nhai của răng miệng.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu hơn xung quanh các vấn đề: khớp cắn chéo là gì? Nguyên nhân ra sao? Có những dấu hiệu như thế nào để nhận biết? Tác hại ra sao nếu không điều trị? Và cách khắc phục khớp cắn chéo hiệu quả nhất hiện nay.
Khớp răng cắn chéo là gì?
Khớp cắn chéo còn được gọi với nhiều tên gọi khác như: khớp cắn lệch, khớp cắn móm, khớp cắn đớp… Đây là hiện tượng không bình thường ở hàm mặt khi mà hàm trên và hàm dưới không khớp với nhau một cách chuẩn xác, dẫn đến tình trạng cắn chéo.
Cụ thể, khi ngậm chặt hàm lại, chúng ta sẽ quan sát thấy một trong hai đặc điểm sau:
- Răng nanh và răng cửa bên trái hoặc bên phải của hàm trên chồng lên quá nửa so với răng hàm dưới. Trong khi đó, bên còn lại sẽ hở ra một khoảng lớn.
- Toàn bộ hàm trên bị lệch sang bên trái hoặc bên phải so với hàm dưới. Khi đó, răng cửa hoặc răng nanh bên phía lệch sẽ chồng lên nhau một cách không cân xứng.
Nguyên nhân là do xương hàm trên và xương hàm dưới không thẳng hàng đối xứng với nhau. Chúng có xu hướng nghiêng về một phía làm mất cân bằng khớp cắn.
Do đó, khớp cắn chéo còn được hiểu là tình trạng các răng 2 hàm mất đi sự đối xứng hoàn hảo giữa bên trái và phải. Người bệnh có thể dễ dàng nhận biết tình trạng này khi quan sát trong gương.
Nhận biết đặc điểm của khớp cắn chéo
Ngoài quan sát trực tiếp trong gương, khớp cắn chéo còn được nhận biết qua một số dấu hiệu khác:
- Về hình thái răng miệng: Khi cắn chặt, răng trên và răng dưới không vừa khít, không đối xứng nhau hoàn toàn. Có thể thấy răng trên chồng lên quá nửa so với răng dưới ở 1 bên. Hàm dưới bị trượt lệch sang 1 bên khi ngậm chặt, không giữ được chính xác theo chiều thẳng đứng.
- Về xương, khớp, cơ: Đầu dây thần kinh hàm hoặc mặt trong má ở 1 bên có thể lên cao hơn so với bình thường. Khớp thái dương hàm khi mở miệng có tiếng lạo xạo bên phía răng cắn chéo.
- Về triệu chứng: Thường xuyên có cảm giác khó chịu, đau nhức nhất là 1 bên hàm khi nhai. Răng dễ bị sâu, mòn lệch về 1 bên nhiều hơn.
Như vậy, nếu thấy xuất hiện các dấu hiệu trên, rất có thể bạn đã mắc phải tình trạng khớp cắn lệch. Lúc này cần đến ngay bệnh viện kiểm tra và điều trị càng sớm càng tốt.
Có mấy loại khớp cắn chéo?
Theo mức độ lệch, khớp cắn chéo được phân thành 2 loại:
Khớp cắn chéo nhẹ
Khớp cắn chéo nhẹ được xác định khi khoảng cách lệch giữa hàm trên và hàm dưới nhỏ hơn 3mm. Ở mức độ này, các răng vẫn có thể cắn khít vào nhau tương đối tốt.
Người bệnh vẫn có khả năng nhai, ngậm khá bình thường và hiếm khi bị đau. Tuy nhiên, dấu hiệu nhận biết dễ thấy nhất là khi cười sẽ thấy răng hơi móm, hoặc hàm dưới có xu hướng trượt nhẹ sang 1 bên.
Nguyên nhân thường gặp nhất của khớp cắn lệch nhẹ là do thói quen đặt lưỡi sai vị trí khi nhai và nuốt. Nếu kéo dài cũng khiến hàm dần sai lệch và khớp cắn bị chéo.
Khớp cắn chéo ở mức độ nhẹ nếu không được can thiệp sớm cũng có nguy cơ chuyển biến nặng dần theo thời gian. Vì vậy khi phát hiện ra bất thường này cần đến bác sĩ để có phương án điều trị phù hợp.
Khớp cắn chéo nặng
Khớp cắn chéo nặng là trường hợp mức độ lệch khớp giữa hàm trên và hàm dưới vượt quá 3mm. Đây được xem là mức độ nghiêm trọng, cần can thiệp điều trị sớm.
Ở tình trạng này, khi ngậm chặt răng hàm trên và răng hàm dưới hoàn toàn không cắn khớp với nhau. Thậm chí có thể thấy răng nanh hoặc răng cửa một bên bị chồng lên nhau một cách rõ ràng.
Do khớp cắn mất cân đối trầm trọng, người bệnh sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc nhai ngậm thức ăn. Họ thường xuyên bị đau nhức vùng hàm, đặc biệt mỗi khi nhai về 1 bên.
Ngoài ra, khuôn mặt của người bị khớp cắn lệch nặng cũng dễ bị biến dạng. Có thể nhận thấy má, hàm phía bị chéo có xu hướng sưng cao hơn bên còn lại. Gây mất thẩm mỹ khuôn mặt.
Ngoài ra, tùy thuộc vào vị trí lệch, khớp cắn chéo còn được phân thành 2 loại chính:
Khớp cắn chéo một bên
Là trường hợp xương hàm dưới bị lệch về bên trái hoặc bên phải so với hàm trên. Khi đó ta sẽ thấy răng bên có hàm dưới lệch sẽ bị chồng lên nhau. Còn bên kia vẫn giữ được sự cân đối tương đối.
Nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến khớp cắn lệch một bên là do mất sớm một vài răng ở bên đó. Khiến các răng còn lại nghiêng dần vào chỗ trống và lệch khỏi vị trí ban đầu.
Khớp cắn chéo hai bên
Là tình trạng cả hai bên đều bị lệch khớp giữa hàm trên và hàm dưới. Lúc này, khi cắn chặt sẽ thấy răng nanh hoặc răng cửa 2 bên đều chồng lên nhau cùng một lúc.
Loại khớp cắn lệch 2 bên thường do nguyên nhân bẩm sinh. Có thể do hàm mặt quá hẹp hoặc hàm dưới ngắn bẩm sinh khiến cả 2 bên đều mất cân xứng khi cắn.
Nguyên nhân dẫn đến khớp cắn chéo
Khớp cắn chéo có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:
Do thói quen xấu
Một số thói quen xấu thường gặp có thể dẫn đến khớp cắn bị lệch dần theo thời gian bao gồm:
- Thói quen nghiến răng, nghiến hàm: Nghiến quá mạnh và thường xuyên sẽ khiến các răng bị mòn dịch chuyển, làm mất đi sự cân bằng của khớp cắn.
- Đặt lưỡi sai vị trí: Như thói quen đẩy lưỡi về 1 bên khi nuốt hay nói cũng làm khớp cắn bị mất cân đối theo.
- Ngậm môi, má: Tật ngậm môi hoặc má thường xuyên cũng dẫn đến hàm dần bị lệch về 1 phía. Lâu ngày gây nên tình trạng khớp cắn chéo.
Các thói quen xấu trên nếu kéo dài sẽ dần dần ảnh hưởng và làm mất cân bằng khớp cắn. Vì thế cần sửa đổi, khắc phục càng sớm càng tốt để tránh gây ra các biến chứng về lâu dài.
Do chấn thương
Chấn thương, tai nạn mạnh vào vùng mặt, hàm và miệng cũng có thể gây ra tình trạng khớp cắn lệch. Cụ thể:
- Khi bị tai nạn làm gãy xương hàm và không được điều trị đúng cách có thể khiến xương hàm liền sẹo không đúng vị trí ban đầu. Lâu dần dẫn tới hiện tượng cắn chéo, cắn nghiêng.
- Chấn thương mạnh cũng có thể làm dây thần kinh hàm bị tổn thương, liền sẹo kéo co cơ làm mất cân bằng khớp cắn.
- Đối với trẻ nhỏ, nếu bị té ngã làm gãy xương hàm khi răng sữa vẫn còn có thể ảnh hưởng đến quá trình mọc răng vĩnh viễn sau này, dẫn tới khớp cắn lệch.
Vì thế, cần xử lý chấn thương ở vùng mặt đúng cách để hạn chế tối đa các biến chứng về lâu dài như khớp cắn chéo.
Do mất răng sớm
Mất 1 hoặc nhiều răng ở 1 bên sớm (trước tuổi) cũng là nguyên nhân phổ biến gây nên khớp cắn lệch. Cụ thể:
- Khi thiếu răng, các răng còn lại bên đó sẽ dần nghiêng vào chỗ trống để lấp khoảng hở. Lâu ngày chúng sẽ mất đi vị trí đối xứng ban đầu với răng bên còn lại.
- Việc mất răng cũng khiến xương ổ răng bị teo dần theo thời gian. Làm mất cân bằng khớp cắn và dễ dẫn tới hiện tượng cắn lệch, cắn nghiêng.
Do đó, nếu bị mất răng sớm ở một bên, cần được bọc sứ để giữ chỗ hoặc có giải pháp thay thế kịp thời. Tránh để các răng còn lại bị lệch dần gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng đến chức năng ăn nhai.
Do răng mọc thiếu, mọc lệch
Một số người có thể bị khớp cắn lệch do các răng mọc không đúng vị trí, không đủ số lượng bình thường, cụ thể:
- Răng mọc lệch hướng: hiện tượng các răng mọc ra khỏi nướu theo các góc độ lệch lạc, không thẳng hàng nhau. Như răng mọc ngược vào trong, xoắn vặn… sẽ làm mất thẩm mỹ và khó khăn khi cắn.
- Răng mọc thiếu chỗ: khi số lượng răng nhiều hơn so với không gian xương hàm cho phép cũng khiến các răng bị đục nhau, chồng chất lên nhau. Gây hiện tượng cắn chéo, cắn đớp.
- Một số trẻ cũng bị thiếu hay thừa các răng khôn khiến khớp cắn mất cân đối theo.
Như vậy, tình trạng các răng mọc không đúng vị trí cũng là nguyên nhân khiến khớp cắn bị ảnh hưởng và dần lệch đi theo thời gian.
Khớp cắn chéo có nguy hiểm không?
Khớp cắn chéo kéo dài nếu không được điều trị sớm sẽ dẫn đến các biến chứng đáng tiếc:
Ảnh hưởng thẩm mỹ
Khi bị khớp cắn lệch trong thời gian dài, khuôn mặt sẽ có sự thay đổi mất cân đối rõ ràng, cụ thể:
- Hàm dưới bị lệch sang một bên sẽ kéo theo da mặt, cơ má, khóe miệng đều nghiêng về bên đó. Làm mặt bị xiên, xấu xí.
- Má phía có hàm lệch thường bị sưng phù nề hơn do các cơ bị co rút, tổn thương vì cắn chéo.
- Khi cười, nụ cười trông rất móm méo, khó coi vì hàm dưới và khóe miệng bị kéo lệch.
- Khi nhai, vì khớp cắn không đều nên đường nét khuôn mặt cũng biến dạng, mất thẩm mỹ.
Như vậy, khớp cắn chéo gây ảnh hưởng xấu trực tiếp đến thẩm mỹ khuôn mặt. Vì thế cần phải có biện pháp điều chỉnh kịp thời.
Đau nhức khi ăn nhai
Do khớp cắn mất cân bằng, người bị khớp cắn chéo thường xuyên gặp các triệu chứng đau nhức khi ăn uống, cụ thể:
- Khi nhai, do răng không cắn khít nên thức ăn bị giập mạnh vào nhau gây cảm giác khó chịu, đau nhói bên hàm bị lệch.
- Đặc biệt khi nhai về bên có vấn đề sẽ càng dễ bị đau nhức nhiều hơn do khớp cắn chồng chéo, ma sát mạnh.
- Sau khi ăn, nhiều trường hợp cũng bị đau đầu dữ dội, nhức mỏi lan tỏa các vùng hàm mặt và cơ cổ.
- Đối với người già, việc nhai ngậm khó khăn càng khiến họ dễ bị đau nhức, mệt mỏi.
Như vậy, các cơn đau khi ăn là biểu hiện điển hình, thường gặp ở người bị khớp cắn chéo.
Hỏng răng, viêm nướu
Khớp cắn chéo còn có nguy cơ gây ra các biến chứng về răng miệng cụ thể:
- Răng hay bị sâu, mòn tuột lệch nhanh chóng: do răng không cắn khít, bề mặt tiếp xúc áp lực cao dẫn đến răng dễ bị mòn, nứt, vỡ hơn.
- Tình trạng răng mòn tuột lệch còn khiến thức ăn dễ bám vào đó, khó đánh răng vệ sinh. Từ đó hình thành các mảng bám, cao răng.
- Viêm nướu mãn tính: nướu bị viêm sưng đỏ, chảy máu kéo dài do tích tụ thức ăn và vi khuẩn.
- Viêm quanh răng cũng hay xuất hiện ở những người bị khớp cắn chéo nặng.
Như vậy đây là một trong những biến chứng nguy hiểm của khớp cắn lệch cần lưu ý.
Rối loạn TMJ
TMJ là viết tắt của Temporomandibular Joint – khớp thái dương hàm. Đây là khớp nối liền xương hàm dưới và xương thái dương.
Khi khớp cắn chéo, khớp TMJ phải chịu áp lực lớn hơn khi vận động hàm. Lâu dần, khớp bị thoái hóa, viêm, dẫn đến:
- Đau nhức TMJ khi nhai, ngáp miệng.
- Khớp kêu lạo xạo khi mở miệng.
- Đau đầu, chóng mặt do các dây thần kinh hàm bị kích ứng.
- Ù tai, điếc tai cục bộ do xương chũm bị ảnh hưởng.
Đây là biến chứng nguy hiểm của khớp cắn chéo nếu như không được điều chỉnh kịp thời.
Vì vậy, nếu phát hiện có khớp cắn chéo cần tuân thủ điều trị đúng cách để hạn chế nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm tiềm ẩn bên trong.
Khi nào điều chỉnh khớp răng cắn chéo là thích hợp nhất?
Thời điểm lý tưởng và hiệu quả nhất để điều trị khớp cắn lệch chia thành 2 độ tuổi:
Ở trẻ em
Theo các chuyên gia, giai đoạn 8-12 tuổi là lý tưởng nhất để can thiệp điều trị khớp cắn chéo ở trẻ, với các lý do:
- Lúc này, hệ thống xương hàm mặt và răng sữa của trẻ đã phát triển tương đối hoàn thiện và ổn định.
- Cấu trúc xương và răng vẫn còn rất mềm dẻo, linh hoạt, có khả năng thích ứng cao nên việc uốn nắn sẽ hiệu quả, dễ dàng.
- Nhiều trường hợp đã có thể điều chỉnh khớp cắn trở lại bình thường hoàn toàn mà không cần can thiệp phẫu thuật.
- Sau khi điều trị, kết quả sẽ được giữ lại ổn định nhất, ít tái phát trở lại khi trẻ lớn dần.
Như vậy đây chính là giai đoạn vàng để điều chỉnh hiệu quả mà ít tốn kém nhất.
Ở người trưởng thành
Ngay cả khi đã trưởng thành, nếu phát hiện khớp cắn bị lệch ở mức độ nhẹ, vẫn có thể tiến hành điều chỉnh bằng các phương pháp sau:
- Sử dụng máy móc, dụng cụ chuyên dụng như máy niềng răng vô hình để dần dần kéo các răng trở về đúng vị trí ban đầu.
- Áp dụng các biện pháp can thiệp nha khoa tiên tiến như mắc cài không mắc, khí cụ tự khóa… giúp giảm thiểu tác động, đau đớn khi điều chỉnh răng.
Tuy nhiên, khả năng phục hồi và thích nghi của xương hàm ở người lớn đã giảm sút đáng kể. Chính vì vậy, thời gian và chi phí điều trị sẽ cao hơn nhưng hiệu quả lại không thể bằng điều chỉnh khớp cắn ở lứa tuổi thiếu niên.
Các trường hợp khớp cắn lệch nặng ở người trưởng thành thường cần tới các biện pháp can thiệp phẫu thuật để điều chỉnh triệt để.
Các phương pháp điều trị khớp cắn chéo hiệu quả
Hiện nay có 3 phương pháp sau được áp dụng để điều trị khớp cắn chéo:
Niềng răng
Là phương pháp sử dụng hệ thống khí cụ cố định như mắc cài kim loại, dây cung… để kéo dịch chuyển từ từ các răng trở về đúng vị trí giải phẫu. Phương pháp này phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay.
Có 2 loại niềng răng thường được sử dụng:
- Niềng răng mắc cài kim loại: gồm hệ thống dây cung, kẹp mắc cài bằng kim loại được gắn vào bên ngoài răng. Sau mỗi giai đoạn sẽ tháo ra để siết chặt thêm nhằm di chuyển răng dần dần. Phương pháp này giá thành rẻ hơn nhưng lại ít thẩm mỹ.
- Niềng răng vô hình: là loại khay, mắc cài làm bằng vật liệu composite màu răng được dán chặt vào bề mặt răng. Phương pháp này cho hiệu quả cao và giữ được tính thẩm mỹ cho răng.
Phẫu thuật
Áp dụng trong trường hợp khớp cắn chéo ở mức độ nặng, khi niềng răng không còn hiệu quả. Bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật cắt bỏ một phần xương hàm hoặc dùng dụng cụ hỗ trợ để đẩy xương hàm về đúng vị trí.
Một số phương pháp phẫu thuật thường được áp dụng:
- Cắt xương hàm dưới để điều chỉnh khớp cắn: bác sĩ sẽ cắt bỏ một đoạn xương hàm dưới rồi kéo giãn dây thần kinh, mạch máu cho phù hợp, sau đó dùng titan cố định lại xương.
- Cắt trượt xương hàm trên: kỹ thuật này cho phép di chuyển toàn bộ xương hàm trên về đúng vị trí giải phẫu mà không cần cắt bỏ xương.
- Đặt đinh, ốc vít cố định xương hàm: giúp di chuyển từng phần nhỏ của xương hàm trên hoặc xương hàm dưới để điều chỉnh khớp cắn chéo.
Kỹ thuật nong hàm
Đây cũng là một hình thức phẫu thuật nhằm tách rời và đẩy 2 bên xương hàm ra xa nhau. Giúp tạo thêm không gian để răng di chuyển về đúng vị trí khớp cắn bình thường.
Sau khi mở rộng hàm bằng cách này, bác sĩ sẽ cho bệnh nhân đeo khí cụ trợ giúp để duy trì kết quả và điều chỉnh dần dần vị trí cắn.
Trên đây là một số chia sẻ của Hệ thống Nha khoa Emedic Group về cách xử lý khớp cắn chéo. Hi vọng những thông tin này có thể giúp ích phần nào cho những ai quan tâm đến vấn đề sức khỏe răng miệng này.
