Răng cánh bướm chữ V là gì? Cách khắc phục hiệu quả

Răng cánh bướm, còn gọi là răng cửa hình chữ V, là tình trạng răng cửa trên và dưới mọc lệch ra hai bên tạo thành hình chữ V. Đây là một khuyết điểm thẩm mỹ khiến nhiều người tự ti, ngại cười và ảnh hưởng đến chức năng nhai nuốt. Vậy răng cánh bướm là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục răng cửa hình chữ V như thế nào cho hiệu quả? Cùng tìm hiểu trong bài viết sau đây.

Răng cánh bướm chữ V là gì?

Răng cánh bướm, còn được gọi là răng cửa hình chữ V, là tình trạng hai răng cửa trên và dưới bị lệch ra hai bên so với vị trí ban đầu, tạo thành hình dáng giống như cánh bướm bay hay chữ V. Cụ thể, răng cửa số 1 và 2 bên trái thường bị nhô lên phía trên, trong khi răng bên phải thì bị nghiêng vào bên trong so với mặt phẳng răng. Tình trạng này cũng tương tự ở hàm dưới nhưng theo chiều ngược lại. Sự mất cân đối này làm mất đi tính đối xứng trên gương mặt, khiến hàm răng bị biến dạng, mất thẩm mỹ.

Nguyên nhân dẫn đến răng cửa mọc lệch lạc như trên là rất phức tạp, có thể do di truyền, thói quen sinh hoạt không lành mạnh như ngón tay hay núm vú khi còn nhỏ, hoặc do tai nạn va đập mạnh vào mặt. Tùy thuộc vào mức độ nhẹ hay nặng mà bác sĩ sẽ đưa ra các phương pháp điều trị răng cánh bướm thích hợp như niềng răng, mắc cài kéo dây chỉ hay phẫu thuật cắt xương hàm.

Phân loại răng cánh bướm

Răng cánh bướm có thể được phân loại dựa trên các tiêu chí sau:

Theo mức độ nghiêm trọng

Răng cánh bướm được phân loại thành 3 cấp độ dựa vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng lệch lạc:

• Nhẹ: Răng cửa chỉ hơi lệch so với mặt phẳng răng, với góc lệch nhỏ hơn 30 độ. Các răng còn lại vẫn giữ được tính đối xứng và không bị ảnh hưởng. Thường do một vài thói quen sinh hoạt xấu nhẹ nhàng hoặc yếu tố di truyền không mạnh.
• Trung bình: Răng cửa lệch rõ hơn với góc lệch từ 30-45 độ so với mặt phẳng răng bình thường. Một số răng cạnh răng cửa cũng bắt đầu bị lệch nhẹ và mất đi đối xứng. Nguyên nhân thường do tác động mạnh hơn của thói quen xấu hoặc yếu tố di truyền có phần nghiêm trọng hơn.
• Nặng: Răng cửa bị lệch ra ngoài với góc hơn 45 độ so với mặt phẳng bình thường. Toàn bộ hàm răng bị mất hoàn toàn tính đối xứng. Nguyên nhân thường do di truyền đột biến gen hoặc chấn thương mạnh do tai nạn.

Theo vị trí răng bị ảnh hưởng

Răng cánh bướm cũng có thể được phân loại dựa theo vị trí và số lượng răng bị ảnh hưởng, cụ thể:

• Loại 1: Chỉ có răng cửa bị lệch lạc, các răng còn lại vẫn đối xứng và đúng vị trí. Đây thường là trường hợp nhẹ, nguyên nhân có thể do một vài thói quen xấu đơn giản.
• Loại 2: Răng cửa và một số răng hàm sát bên cạnh bị ảnh hưởng. Các răng cửa bị lệch rõ ràng hơn, đồng thời kéo theo 1-2 răng bên cạnh cùng bị xiêu vẹo theo. Đây được xem là mức độ trung bình.
• Loại 3: Toàn bộ các loại răng trên hàm đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng bao gồm răng cửa, răng tiền hàm và răng hàm. Các răng sẽ mất hoàn toàn tính đối xứng và mọc lệch hẳn về một phía. Đây là trường hợp nặng, thường do nguyên nhân di truyền hoặc tai nạn va đập mạnh.

Việc phân loại mức độ nghiêm trọng và vị trí răng bị tổn thương sẽ giúp bác sĩ đưa ra phương án điều trị phù hợp, hiệu quả nhất cho từng trường hợp cụ thể.

Nguyên nhân khiến răng cửa lệch lạc (hình chữ V)

Răng cánh bướm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:

Di truyền

Răng cánh bướm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, trong đó phổ biến nhất là di truyền. Cụ thể, nếu trong gia đình có cha, mẹ, anh chị em hay các thành viên khác bị răng cửa hình chữ V thì xác suất con cái cũng bị răng lệch lạc cao hơn so với người bình thường. Theo nghiên cứu, khoảng 30-40% trẻ em có bố mẹ, anh chị em ruột bị răng cánh bướm đều có nguy cơ mắc phải tình trạng tương tự, đặc biệt nếu cả hai bên nội ngoại đều có người gặp vấn đề về răng.

Bên cạnh đó, việc nuôi con bằng sữa mẹ ít nhất 6 tháng đầu đời giúp giảm nguy cơ răng cửa mọc xiên so với trẻ chỉ dùng sữa công thức. Vì vậy, nếu phát hiện thấy con có dấu hiệu răng cửa mới mọc đã bắt đầu nghiêng hoặc mọc lệch, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa sớm để có biện pháp can thiệp, điều chỉnh kịp thời.

Thói quen xấu

Nhiều thói quen xấu của trẻ nhỏ có thể dẫn đến tình trạng răng cửa mọc lệch kiểu cánh bướm. Cụ thể, việc ngậm mút ngón tay, đồ chơi quá sớm và kéo dài nhiều năm đều có thể gây sức ép lên răng sữa non yếu, làm răng dễ bị lệch vị trí. Thông thường, nên cai ngón tay và mút vú giả sau 2 tuổi, tuyệt đối không kéo dài đến khi lên 3 hay còn lớn hơn nữa.

Bên cạnh đó, một số thói quen đều tiềm ẩn nguy cơ là hôn mọng, ngủ nằm sấp quá nhiều giờ, thói quen đẩy lưỡi lên kẽ răng trên mỗi khi nuốt nước bọt, nhất là đối với hàm răng sữa mới mọc có thể dồn áp lực lên răng cửa bên cạnh, khiến răng dần dần bị lệch vị trí theo hình chữ V.

Do vậy, phụ huynh cần chú ý giám sát, tập cho trẻ các thói quen sinh hoạt đúng cách ngay từ nhỏ để phòng tránh răng bị lệch lạc, gây ra các biến chứng về sau. Nếu để răng bị xiêu vẹo một góc nhất định, mới can thiệp thì quá trễ.

Tai nạn

Tai nạn va đập mạnh vào mặt, cằm khi còn nhỏ là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến răng cửa mọc lệch kiểu cánh bướm. Cú va chạm thường gây tổn thương đến xương hàm, làm xương bị gãy hoặc lệch khỏi vị trí ban đầu. Điều này ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình phát triển của răng sau này. Ngoài ra, tai nạn có thể làm tổn thương đến mô mềm quanh răng, khiến răng không còn được giữ chặt, dễ dẫn tới tình trạng lệch lạc.

Ngoài các nguyên nhân trên, một số ít trường hợp hiếm gặp hơn cũng có thể dẫn đến răng cánh bướm như rối loạn nội tiết tố, hậu quả của một số bệnh lý về xương hàm mặt hay tình trạng khớp thái dương – hàm bị phì đại hoặc lệch vị trí. Tuy nhiên, các nguyên nhân này chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ so với yếu tố di truyền và một số thói quen sinh hoạt đã đề cập ở trên.

Răng cửa hình cánh bướm gây ảnh hưởng thế nào?

Răng cánh bướm không chỉ khiến ngoại hình kém thẩm mỹ mà còn gây ra nhiều hệ lụy về sức khỏe, đặc biệt là chức năng nhai nuốt. Cụ thể:

Ảnh hưởng thẩm mỹ

Khi hai răng cửa trên và dưới bị xiêu vẹo, nghiêng hoặc chồng chéo lên nhau, nó sẽ làm mất đi sự đối xứng trên gương mặt, khiến nụ cười trở nên mất tự nhiên và khó coi. Ngay cả khi khép miệng, khoảng hở giữa răng trên và dưới cũng không còn đều đặn, có thể khiến nhiều người cảm thấy khó chịu khi nhìn vào.

Hậu quả của vấn đề này là gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và sự tự tin của trẻ. Trẻ thường xấu hổ khi nói chuyện, tươi cười hay chụp hình chung với bạn bè. Theo thời gian, điều này khiến các em trở nên nhút nhát và tự ti hơn. Đó là chưa kể việc bị trêu chọc, bắt nạt về ngoại hình còn có thể khiến nhiều trẻ bị sang chấn tâm lý nặng nề.

Lời nói không rõ ràng

Ngoài gây khó khăn trong việc ăn nhai, nuốt, răng cánh bướm còn ảnh hưởng đến khả năng nói rõ ràng của người bệnh. Cụ thể, khi khoảng hở giữa hàm trên và hàm dưới bị thu hẹp, lưỡi gặp nhiều trở ngại trong quá trình di chuyển để phát âm. Người bị răng cửa hình chữ V thường rất khó khăn trong việc phát các âm Đ, S, Gi, Tr… dễ bị ngứa lưỡi và có xu hướng thay thế bằng các âm tương tự khác.

Điều này khiến giọng nói của họ nghe không rõ ràng, khó hiểu và nhầm lẫn có thể xảy ra trong giao tiếp. Vì vậy, răng cánh bướm không chỉ tác động đến thẩm mỹ hay khả năng ăn uống mà còn gây ra vấn đề trong giao tiếp xã hội hàng ngày của người bệnh. Đây chính là lý do tại sao nhiều người tự ti khi nói chuyện và muốn điều trị triệt để tình trạng này.

Nhai nuốt khó khăn

Răng cánh bướm không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây ra nhiều vấn đề về chức năng ăn nhai của răng miệng. Cụ thể, do hai hàm răng trên dưới không còn khép chặt, khoảng cách giữa răng cửa bị thu hẹp nên việc cắn, nhai thức ăn gặp rất nhiều trở ngại. Người bệnh sẽ mất nhiều thời gian hơn để nghiền nát thức ăn. Đồng thời, thức ăn dễ bị dính vào kẽ răng và không được làm sạch triệt để, dẫn đến tình trạng sâu răng, viêm nướu phổ biến.

Bên cạnh đó, chức năng nuốt của người bệnh cũng bị suy giảm rõ rệt. Do lực cắn và khép hàm kém đi nên dễ bị sặc, nghẹn khi ăn uống. Thức ăn cũng có thể dễ dàng tràn vào khí quản, gây ho, khó thở và viêm phổi nếu không được xử lý kịp thời. Đây là mối nguy hiểm vô cùng lớn, đặc biệt đối với người già và trẻ nhỏ.

Các biến chứng khác

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, răng cánh bướm có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Cụ thể, khoảng cách giữa các răng bị thu hẹp kết hợp với khả năng vệ sinh răng miệng kém là cơ hội lý tưởng để vi khuẩn phát triển. Do vậy, viêm nha chu, sâu răng, viêm tủy răng là các tình trạng thường gặp ở những người bị răng cửa đứng. Đi kèm với các triệu chứng như đau nhức răng kinh niên, xót khi ăn nóng lạnh… Cuối cùng có thể dẫn đến hậu quả là răng bị lung lay hoặc phải nhổ sớm nếu không điều trị hợp lý.

Đặc biệt, các trường hợp bệnh nặng quá lâu không chữa trị triệt để sẽ làm suy giảm nghiêm trọng khả năng nhai nuốt của người bệnh. Điều này không chỉ tác động đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể gây ra biến chứng về dinh dưỡng, thiếu vitamin và các bệnh lý tiêu hóa khác, đặc biệt với trẻ nhỏ đang trong giai đoạn phát triển.

Cách chữa răng cánh bướm hiệu quả

Để khắc phục tình trạng “răng cánh bướm” cũng như những biến chứng mà nó gây ra, bạn có thể làm theo một số phương pháp sau:

Niềng răng cánh bướm

Niềng răng cánh bướm là giải pháp điều trị phổ biến, cho phép điều chỉnh dần vị trí của răng sai lệch trở về đúng vị trí ban đầu trong khoảng 18-24 tháng, tùy vào mức độ nghiêm trọng của từng trường hợp. Quá trình diễn ra như sau:

• Bước 1: Thăm khám và làm mẫu răng: Bác sĩ sẽ thăm khám tình trạng răng miệng, chụp Xquang và làm mẫu để chế tạo khay niềng phù hợp.
• Bước 2: Gắn khay niềng: Bác sĩ sẽ dán khay niềng vào mặt trong răng. Mỗi khay có thiết kế riêng, tác động dần dần lên răng giúp căn chỉnh vị trí ban đầu.
• Bước 3: Điều chỉnh khay định kì: Sau mỗi 4-8 tuần, bạn sẽ quay lại phòng khám để bác sĩ tháo khay cũ và đeo khay mới nhằm tăng lực kéo vào răng. Quá trình này lặp lại cho đến khi răng được chỉnh sửa thẳng hàng hoàn hảo.

Ưu điểm của phương pháp này là an toàn, hiệu quả, ít đau, không phải nhổ răng. Tuy nhiên, chi phí khá cao (30 – 50 triệu đồng), thời gian điều trị kéo dài và người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình.

Ngoài ra, một số trường hợp như răng mọc quá lệch, xương hàm bất thường thì khay niềng tiêu chuẩn không thể áp dụng. Lúc này, các bác sĩ sẽ chỉ định làm khay niềng đặc biệt để điều trị cho phù hợp.

Bọc răng sứ

Phương pháp bọc răng sứ giúp “ốp” mặt răng để làm thay đổi hình dáng bên ngoài, che đi hoàn toàn những khuyết điểm của răng cánh bướm. Kết quả đạt được ngay sau một lần thực hiện (chỉ mất khoảng 2 tiếng).

Tuy nhiên, bọc răng sứ chỉ mang tính chất thẩm mỹ, không điều trị được căn nguyên của bệnh như niềng răng.

Chi phí cho một răng dao động từ 800.000 – 1.500.000 đồng. Mặt khác, bọc sứ bền khoảng 5-10 năm sẽ phải thay lại, tốn thêm chi phí và có thể làm tổn thương men răng.

Nhìn chung, phương pháp này thường áp dụng khi người bệnh không đủ điều kiện kinh tế để niềng hoặc đã trưởng thành, răng đã ổn định không còn dịch chuyển được nữa.

Ngoài hai cách trên, một số trường hợp đặc biệt có thể phải phẫu thuật can thiệp sửa xương hàm để mang lại kết quả thẩm mỹ lâu dài cho bệnh nhân. Tuy nhiên, đây là giải pháp cuối cùng, chỉ áp dụng khi các biện pháp trên không hiệu quả.

Hướng dẫn chăm sóc sau khi niềng răng cửa lệch chữ V

Sau khi gắn mắc cài niềng răng cửa lệch chữ V, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau để quá trình điều trị đạt hiệu quả:

• Thực hiện đúng chế độ vệ sinh răng miệng khuyên dẫn. Sử dụng chỉ nha khoa để làm sạch kẽ răng, tránh tích tụ thức ăn gây viêm nhiễm. Sau khi đánh răng, dùng nước muối sinh lý nhẹ nhàng súc miệng để khử trùng.
• Tránh ăn các loại thức ăn quá cứng, dính, chất béo cao hay quá ngọt để hạn chế hư hại răng. Hạn chế các thức uống có ga, cà phê, trà để bảo vệ mắc cài.
• Không được cắt, tự ý tháo bỏ dây chỉ niềng răng. Báo ngay cho nha sĩ nếu bị đau nhức, dây tuột hoặc gãy để có biện pháp xử lý.
• Đi khám lại định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ để điều chỉnh mắc cài kịp thời. Thực hiện đầy đủ quá trình điều trị để đạt hiệu quả cao nhất.

Việc tuân thủ các khuyến cáo này sẽ giúp quá trình niềng răng diễn ra thuận lợi, tránh biến chứng và giữ được kết quả về lâu dài.

Cách phòng ngừa răng cánh bướm hiệu quả

Để phòng ngừa hiệu quả tình trạng răng cánh bướm ở trẻ, cần chú ý áp dụng các biện pháp sau:

• Chỉnh sửa các thói quen xấu của trẻ ngay từ nhỏ như ngậm tay hay đồ chơi, dùng núm vú, sửa tư thế ngủ sấp… Các thói quen này gây sức ép lên răng sữa non yếu, khiến răng dễ bị lệch lạc theo thời gian. Do đó, việc cai sớm các thói quen trên trước 3 tuổi là vô cùng cấp thiết.
• Cho trẻ ăn đa dạng các loại thực phẩm giàu canxi, phốt pho, vitamin D để xương và răng chắc khỏe. Hạn chế đồ ngọt, dính, chất béo và đồ ăn vặt không lành mạnh.
• Khám răng định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm dấu hiệu lệch lạc răng. Thực hiện đầy đủ các biện pháp can thiệp sớm của bác sĩ nếu cần.
• Tránh va chạm mạnh vào mặt, cằm, miệng của trẻ. Giữ gìn an toàn cho trẻ luôn luôn. Xử lý kịp thời khi xảy ra tai nạn để hạn chế tổn thương răng và hàm mặt.

Như vậy, thực hiện tốt các biện pháp trên sẽ giúp phòng tránh hiệu quả nguy cơ răng bị lệch lạc hình cánh bướm ở trẻ.

Kết luận

Răng cánh bướm hay còn gọi là răng cửa hình chữ V là tình trạng răng cửa trên và dưới bị lệch lạc so với vị trí ban đầu, gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng ăn nhai. Để khắc phục tình trạng này, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp như niềng răng, chỉnh nha hay phẫu thuật cắt xương hàm tùy vào mức độ.

Ngoài ra, đối với người gặp tình trạng mất răng, răng hư, mẻ, vỡ dẫn đến tình trạng khó khăn khi ăn nhai, bạn có thể tìm hiểu thêm về phục hình sứ, cấy ghép Implants – những phương pháp hiện đại giúp phục hồi răng mất  tại Emedic Group, giúp đem lại cho khách hàng cảm giác ăn uống thoải mái như răng thật. Các bạn hãy ĐỂ LẠI THÔNG TIN, Hệ thống Nha khoa Emedic Group sẽ liên hệ lại với bạn trong thời gian sớm nhất.