Rát lưỡi là bệnh gì? Dấu hiệu, nguyên nhân, cách khắc phục

Đau rát lưỡi là tình trạng khá phổ biến, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nguyên nhân gây ra tình trạng này rất đa dạng, từ viêm nhiễm, nhiễm trùng cho đến một số bệnh lý về miệng. Để hiểu rõ hơn về căn bệnh rát lưỡi, bài viết sau đây sẽ cung cấp những thông tin hữu ích về bệnh như:

• Rát lưỡi là gì, biểu hiện như thế nào?
• Những nguyên nhân thường gặp gây ra tình trạng rát lưỡi
• Các triệu chứng điển hình của bệnh
• Cách chẩn đoán và điều trị bệnh
• Làm thế nào để phòng tránh bệnh tái phát?

Hy vọng qua bài viết, bạn đọc có thể nắm được những thông tin hữu ích để phòng tránh cũng như xử lý bệnh một cách hiệu quả khi gặp phải. Hãy cùng theo dõi nội dung chi tiết về bệnh rát lưỡi qua bài viết dưới đây nhé!

Rát lưỡi là gì?

Rát lưỡi là tình trạng khá phổ biến, khiến người bệnh cảm thấy lưỡi bị đau rát, nóng bỏng rất khó chịu. Đây là biểu hiện của nhiều bệnh lý khác nhau liên quan đến khoang miệng.

Khi bị rát lưỡi, bệnh nhân sẽ cảm nhận rõ ràng cảm giác nóng rát, đau nhói hoặc ngứa ran bất thường ở lưỡi. Các vị trí thường gặp là đầu lưỡi, hai bên mép, phần dưới và toàn bộ bề mặt lưỡi. Mức độ đau có thể nhẹ chỉ gây khó chịu hoặc nặng hơn gây đau rát khi ăn nói.

Ngoài ra, khi bị rát lưỡi, lưỡi thường có biểu hiện sưng, phù nề, đỏ ửng, loét, xuất hiện mẩn đỏ hoặc mụn nhỏ. Người bệnh cũng có thể cảm thấy đau nhức khi lưỡi tiếp xúc với thức ăn, đồ uống.

Nguyên nhân dẫn đến rát lưỡi rất đa dạng và phức tạp. Chính vì vậy, khi có biểu hiện bất thường ở lưỡi, người bệnh cần đi khám để được bác sĩ thăm khám và chẩn đoán cụ thể. Điều trị sớm sẽ giúp ngăn chặn bệnh tiến triển nặng hơn và hạn chế nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

Những nguyên nhân chính gây ra tình trạng rát lưỡi

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng rát lưỡi, một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

Hội chứng bỏng rát miệng

Hội chứng bỏng rát miệng được xem là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng rát lưỡi, chiếm tới 40% các trường hợp mắc phải.

Theo các bác sĩ, hội chứng này xuất hiện khi lưỡi và niêm mạc miệng bị tổn thương, làm kích ứng các dây thần kinh. Khi đó, người bệnh sẽ cảm nhận rõ ràng cảm giác nóng rát, đau nhói khó chịu ở lưỡi mà không rõ nguyên nhân.

Những yếu tố sau đây có thể gây ra hội chứng bỏng rát miệng:

• Tâm lý căng thẳng, stress kéo dài
• Lo âu, trầm cảm
• Thiếu hụt dinh dưỡng do chế độ ăn uống không hợp lý
• Mắc các bệnh lý như viêm khớp, xơ vữa động mạch
• Rối loạn nội tiết tuyến giáp, tuyến yên, tuyến thượng thận
• Suy giảm miễn dịch
• Thay đổi nội tiết tố ở phụ nữ mang thai hoặc mãn kinh
• Tiền sử gia đình có người mắc hội chứng này

Do vậy, để phòng tránh hội chứng bỏng rát miệng, chúng ta cần lưu ý đến chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, cũng như tâm lý để đảm bảo sức khỏe tổng thể. Khi xuất hiện triệu chứng rát lưỡi, cần đi khám để được điều trị dứt điểm.

Nhiễm trùng vi khuẩn, nấm

Theo các nghiên cứu, nhiễm trùng do vi khuẩn và nấm là nguyên nhân phổ biến thứ 2 gây ra tình trạng rát lưỡi, chỉ sau hội chứng bỏng rát miệng.

Cụ thể, khi bị nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nấm, lưỡi sẽ bị viêm nhiễm và dẫn đến cảm giác rát, đau nhức. Một số loại vi khuẩn, nấm thường gây ra tình trạng này bao gồm:

• Vi khuẩn HP: Loại vi khuẩn này gây ra bệnh loét dạ dày và cũng có thể lây lan lên khoang miệng, khiến lưỡi bị tổn thương.
• Nấm Candida: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây nên tình trạng viêm lưỡi và cảm giác rát bỏng ở bề mặt lưỡi.
• Vi khuẩn Streptococcus, Staphylococcus: Chúng có thể gây ra bệnh viêm amidan và lây lan sang lưỡi, gây kích ứng và đau rát lưỡi.
• Nấm Aspergillus: Loại nấm phổ biến trong môi trường, khi xâm nhập vào cơ thể sẽ gây nên bệnh nấm lưỡi.

Đặc biệt, những người có hệ miễn dịch suy giảm sẽ dễ bị các loại nấm như Candida tấn công gây bệnh. Do đó, nếu thấy lưỡi rát bỏng kèm theo dấu hiệu viêm nhiễm, bạn nên đi khám để xác định chính xác nguyên nhân và có phương án điều trị phù hợp.

Thiếu hụt vitamin nhóm B

Vitamin nhóm B được biết đến là những vi chất dinh dưỡng có vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe niêm mạc miệng và lưỡi. Chúng bao gồm các loại như vitamin B1, B2, B3, B6, B9, B12.

Khi bị thiếu hụt vitamin nhóm B, người bệnh sẽ có nguy cơ cao bị tổn thương và viêm loét lưỡi, dẫn đến cảm giác rát, đau nhức lưỡi. Cụ thể:

• Vitamin B1: Thiếu hụt vitamin này sẽ làm suy yếu cơ thể, tổn thương thần kinh gây đau rát lưỡi.
• Vitamin B2: Thiếu vitamin B2 sẽ làm tổn thương môi và lưỡi, gây viêm loét.
• Vitamin B3: Thiếu hụt vitamin B3 gây nên hội chứng Pellagra với triệu chứng điển hình là lưỡi đỏ, viêm loét.
• Vitamin B12: Thiếu vitamin B12 dẫn tới thiếu máu, làm tổn thương thần kinh và niêm mạc miệng.

Do đó, bổ sung đầy đủ các loại vitamin nhóm B thông qua chế độ dinh dưỡng hợp lý là vô cùng cần thiết, giúp phòng tránh tình trạng thiếu hụt và hạn chế nguy cơ gây tổn thương, viêm loét lưỡi.

Ung thư vòm họng, ung thư lưỡi

Ung thư vòm họng và ung thư lưỡi là hai bệnh lý ác tính thường gặp ở vùng đầu cổ, đều có khả năng gây ra triệu chứng rát lưỡi ở người bệnh.

Cụ thể:

• Ung thư vòm họng: Đây là bệnh lý ác tính phát triển từ lớp tế bào vòm họng. Khối u khi phát triển sẽ làm tổn thương vùng xung quanh, chèn ép các dây thần kinh gây ra cảm giác rát, đau nhức ở lưỡi.
• Ung thư lưỡi: Là bệnh lý ác tính phát triển trên bề mặt lưỡi. Các khối u khi phát triển sẽ xâm lấn, phá hủy cấu trúc lưỡi và gây ra cảm giác rát bỏng, đau nhức thường xuyên ở lưỡi.

Ngoài ra, hai loại bệnh này còn gây ra các biểu hiện như sưng hạch cổ, khàn tiếng, nuốt vướng, đau nhức họng…

Vì vậy, nếu cảm thấy đầu lưỡi bị rát kéo dài, kèm theo các triệu chứng bất thường khác ở vùng họng vòm cổ, bạn cần đi khám để loại trừ nguy cơ ung thư. Chẩn đoán và điều trị sớm giúp tăng hiệu quả điều trị và tỷ lệ sống sót cho người bệnh.

Bỏng do thức ăn, đồ uống

Thói quen ăn uống không lành mạnh cũng có thể dẫn đến tình trạng rát lưỡi. Cụ thể:

• Thực phẩm cay nóng: Ăn quá nhiều thức ăn cay, nóng như ớt, tiêu, hạt tiêu… sẽ kích thích và làm tổn thương lớp niêm mạc nhạy cảm trong miệng và lưỡi.
• Đồ uống có cồn, có ga: Rượu bia, nước ngọt có ga… chứa nhiều axit và có tính gây kích ứng, khiến lưỡi bị bỏng rát.
• Thực phẩm axit: Các loại quả chua, nước ép trái cây có tính axit cao cũng gây kích ứng niêm mạc miệng và lưỡi.

Khi lưỡi thường xuyên phải tiếp xúc với các chất kích thích này sẽ bị tổn thương và dần trở nên nhạy cảm. Lúc này, người bệnh sẽ dễ bị rát đầu lưỡi khi ăn những thực phẩm bình thường.

Do đó, để phòng tránh tình trạng rát lưỡi, bạn cần ăn uống điều độ, tránh lạm dụng các chất kích thích, gây bỏng rát niêm mạc miệng như đã nêu. Đồng thời bổ sung thực phẩm lành mạnh giúp phục hồi tổn thương cho lưỡi.

Hội chứng Sjögren

Hội chứng Sjögren là một bệnh lý tự miễn, làm suy yếu chức năng tuyến nước và dẫn đến tình trạng khô mắt, khô miệng. Đây cũng được xem là một nguyên nhân tiềm ẩn gây ra tình trạng rát lưỡi.

Theo các bác sĩ, do hội chứng này làm rối loạn chức năng của các tuyến nước, khiến lượng nước bã nhầy tiết ra ít đi. Lưỡi và niêm mạc miệng trở nên khô, dễ bị tổn thương và xuất hiện tình trạng viêm loét.

Khi lưỡi bị khô và có vết loét sẽ rất dễ dẫn đến cảm giác đau rát, nóng bỏng cho người bệnh. Ngoài ra, do miệng khô, người bị hội chứng Sjögren còn có thể gặp phải các triệu chứng khác như khó nuốt, nước bọt nhầy, viêm nhiễm niêm mạc miệng.

Vì vậy, nếu thường xuyên bị khô miệng và cảm giác rát lưỡi, bạn cần đi khám để được thăm khám và xem xét định hướng điều trị phù hợp.

Căng thẳng, lo âu

Căng thẳng thần kinh, stress kéo dài cũng được xem là một nguyên nhân tiềm ẩn có thể dẫn đến tình trạng rát lưỡi.

Theo các nghiên cứu, khi cơ thể phải chịu áp lực căng thẳng thần kinh trong thời gian dài, hệ thống thần kinh tự động sẽ bị rối loạn. Điều này khiến các tuyến nội tiết tiết ra nhiều hormon hơn bình thường, làm rối loạn chức năng của các cơ quan.

Tình trạng này khiến niêm mạc miệng và lưỡi dễ bị tổn thương hơn. Lưỡi trở nên nhạy cảm và dễ bị kích ứng khi tiếp xúc với các tác nhân gây hại, dẫn đến cảm giác nóng rát khó chịu ở lưỡi.

Chính vì vậy, để phòng ngừa tình trạng rát lưỡi, việc kiểm soát căng thẳng thần kinh, stress một cách hiệu quả chính là điều cần thiết. Bạn nên thực hiện các biện pháp như tập thể dục, yoga, thư giãn, ngủ đủ giấc… để giữ cho tinh thần luôn thoải mái, lạc quan.

Ngoài ra, một số nguyên nhân khác ít gặp hơn như dị ứng thuốc, tổn thương do chấn thương, bệnh ban đỏ da mẩn ngứa, rối loạn tiêu hóa… cũng có thể gây ra tình trạng rát lưỡi.

Các triệu chứng của bệnh rát lưỡi

Khi bị rát lưỡi, bệnh nhân thường gặp một số triệu chứng đặc trưng sau:

• Cảm giác đau rát, nóng bỏng khó chịu ở lưỡi: Đây là triệu chứng sớm và dễ nhận biết nhất của bệnh rát lưỡi. Người bệnh sẽ cảm nhận rõ ràng cơn đau rát, nóng bỏng ở lưỡi. Cảm giác này có thể xuất hiện ở một hoặc nhiều vị trí như: đầu lưỡi, hai bên mép lưỡi, bề mặt lưỡi, phần dưới lưỡi,…Mức độ đau nhức có thể nhẹ chỉ gây khó chịu hoặc nặng hơn khiến người bệnh rất đau đớn, khó có thể nói chuyện hay ăn uống được.
• Lưỡi đỏ, sưng, có vết loét: Khi bị rát lưỡi, lưỡi thường có biểu hiện sưng đỏ, có thể phù nề, xuất hiện các vết loét hay tổn thương, đặc biệt tại đầu lưỡi và 2 bên mép lưỡi. Lưỡi cũng trở nên rất nhạy cảm.
• Khó khăn khi ăn nói, nuốt vướng: Do lưỡi bị đau, sưng, loét nên người bệnh sẽ cảm thấy rất khó khăn, thậm chí đau đớn khi nói chuyện, ăn uống. Thức ăn có thể bị vướng vào vết loét gây đau nhức.
• Miệng có mùi hôi, vị lạ: Do viêm nhiễm, miệng thường có mùi hôi khó chịu. Đôi khi, bệnh nhân cảm nhận được vị lạ, vị kim loại trong miệng.
• Khô miệng, hay khát nước: Một số bệnh lý làm khô miệng như hội chứng Sjögren khiến người bị rát lưỡi thường xuyên bị khô miệng và khát nước.
• Sốt cao, đau họng, sưng hạch cổ: Trong trường hợp bị viêm nhiễm nặng, bệnh nhân có thể sốt cao, đau họng, sưng hạch bạch huyết ở cổ.

Như vậy, rát lưỡi thường đi kèm nhiều biểu hiện điển hình khác. Nếu các triệu chứng kéo dài trên 2 tuần mà không được điều trị triệt để, bệnh sẽ chuyển biến nặng và gây ra các biến chứng nguy hiểm. Vì thế, khi thấy dấu hiệu bất thường, bạn cần đến bệnh viện thăm khám để được điều trị kịp thời.

Cách chữa trị bệnh rát lưỡi hiệu quả

Điều trị bệnh rát lưỡi phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể gây ra tình trạng này. Một số phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

Sử dụng thuốc điều trị triệt để nguyên nhân

Sử dụng thuốc đúng loại và liều lượng là vô cùng cần thiết trong điều trị bệnh rát lưỡi. Tùy thuộc vào từng nguyên nhân cụ thể mà bác sĩ sẽ kê đơn các nhóm thuốc sau:

• Thuốc kháng sinh: Được dùng trong trường hợp rát lưỡi do nhiễm trùng vi khuẩn như viêm amidan, viêm họng… Các kháng sinh phổ biến gồm Amoxicillin, Azithromycin, Cephalexin…
• Thuốc kháng virus: Dùng để điều trị các bệnh lý do virus gây ra như herpes, sởi, quai bị. Các loại thuốc kháng virus thường được sử dụng gồm Acyclovir, Famciclovir, Valacyclovir.
• Thuốc kháng nấm: Điều trị nhiễm nấm candida, nấm Aspergillus gây viêm lưỡi. Các loại thuốc kháng nấm như Fluconazole, Itraconazole, Ketoconazole.
• Thuốc điều trị bệnh nền: Điều trị triệt để các bệnh lý là nguyên nhân gây ra chứng rát lưỡi như viêm amidan, hội chứng Sjögren, viêm khớp dạng thấp…

Việc sử dụng đúng loại thuốc với liều lượng và thời gian hợp lý sẽ giúp loại bỏ hoàn toàn nguyên nhân gây bệnh, ngăn ngừa tái phát.

Bổ sung các vitamin và khoáng chất cần thiết

Bên cạnh việc sử dụng thuốc để điều trị triệt để nguyên nhân, bổ sung các loại vitamin và khoáng chất cũng rất cần thiết giúp hỗ trợ điều trị rát lưỡi. Cụ thể:

• Vitamin nhóm B: Vitamin B1, B2, B3, B6, B9 và B12 giúp tăng cường sức đề kháng, phục hồi tổn thương và ngăn ngừa viêm loét lưỡi tái phát.
• Vitamin C: Bổ sung vitamin C sẽ giúp tăng cường collagen, hỗ trợ quá trình làm lành vết thương ở lưỡi.
• Kẽm: Kẽm giúp phục hồi nhanh chóng vết loét và tổn thương ở lưỡi, đồng thời tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể.
• Sắt: Bổ sung sắt giúp điều trị chứng thiếu máu, giúp cải thiện tình trạng thiếu máu gây ra rát lưỡi.
• Canxi: Canxi cũng góp phần vào quá trình phục hồi tổn thương và làm lành vết loét ở lưỡi.

Ngoài ra, một số vi chất như selen, đồng, kali… cũng rất cần thiết cho quá trình điều trị. Vì vậy, bổ sung đầy đủ các vitamin và khoáng chất là điều rất quan trọng trong điều trị rát lưỡi.

Các biện pháp xoa dịu triệu chứng

Ngoài các biện pháp điều trị triệt để nguyên nhân, người bệnh cũng cần áp dụng một số biện pháp xoa dịu các triệu chứng đau rát, viêm lưỡi để cảm thấy dễ chịu hơn. Một số biện pháp phổ biến bao gồm:

• Chườm lạnh: Dùng khăn lạnh hoặc túi đá gói trong khăn mỏng, đắp lên lưỡi nhiều lần trong ngày giúp giảm cảm giác đau rát và viêm. Không nên đắp quá lâu để tránh bị sốc lạnh.
• Xoa bóp bằng nước ấm: Dùng tay xoa nhẹ lưỡi bằng nước ấm giúp làm giãn cơ, giảm đau và thúc đẩy tuần hoàn máu.
• Súc miệng nước muối: Súc miệng bằng nước muối sinh lý giúp kháng khuẩn, làm sạch và làm dịu lưỡi.
• Thuốc gây tê cục bộ: Các loại thuốc gây tê cục bộ giúp làm giảm đau cho lưỡi, giúp bệnh nhân dễ chịu hơn khi ăn uống.
• Tráng miệng bằng nước súc miệng: Súc miệng bằng nước súc miệng chuyên dụng sau khi ăn giúp làm sạch và bảo vệ lưỡi.

Thực hiện đều đặn các biện pháp trên sẽ giúp xoa dịu các triệu chứng khó chịu, giảm đau và viêm cho người bị rát lưỡi.

Điều trị bệnh lý nền

Ngoài các nguyên nhân trực tiếp dẫn đến rát lưỡi, một số bệnh lý nền cũng có thể gây ra triệu chứng này. Do đó, việc điều trị triệt để các bệnh lý nền là vô cùng cần thiết.

Một số bệnh lý nền cần được điều trị triệt để bao gồm:

• Rối loạn tuyến giáp: cần điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật để cân bằng hoóc môn tuyến giáp.
• Thiếu máu: bổ sung sắt và các chất dinh dưỡng giúp điều trị thiếu máu, tăng cường tuần hoàn máu đến lưỡi.
• Viêm khớp dạng thấp: sử dụng các loại thuốc chống viêm và giảm đau để kiểm soát bệnh.
• Viêm amidan: có thể cần phẫu thuật cắt amidan để tránh viêm nhiễm vùng họng vòm cổ.
• Hội chứng Sjögren: dùng thuốc điều trị triệt để và thuốc nhỏ mắt, miệng để cải thiện tình trạng khô.

Điều trị triệt để các bệnh lý nền sẽ loại bỏ được nguyên nhân gốc rễ gây ra chứng rát lưỡi, giúp ngăn ngừa tái phát.

Thực hiện các biện pháp phòng ngừa

Sau khi điều trị khỏi rát lưỡi, để ngăn chặn tình trạng này tái phát, người bệnh cần thực hiện tốt các biện pháp sau:

• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Đánh răng đúng cách 2 lần/ngày, sử dụng chỉ nha khoa để lấy sạch cặn bám. Súc miệng bằng nước muối hoặc nước súc miệng sau khi ăn giúp làm sạch và khử trùng khoang miệng.
• Chế độ ăn uống hợp lý: Hạn chế các món cay nóng, đồ uống có cồn, nhiều đường. Bổ sung nhiều rau xanh, hoa quả tươi để cung cấp vitamin và khoáng chất cho cơ thể.
• Uống đủ nước: Uống từ 2-3 lít nước mỗi ngày giúp đảm bảo độ ẩm cho niêm mạc miệng và lưỡi. Có thể uống nước hoa quả ép tươi để bổ sung vitamin.
• Kiểm soát stress: Luyện tập thể dục thể thao, yoga, thiền, nghe nhạc… giúp giảm căng thẳng một cách hiệu quả.
• Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày, tránh thức khuya để có giấc ngủ ngon và sâu giấc.

Thực hiện tốt các biện pháp trên sẽ giúp phòng tránh hiệu quả tình trạng rát lưỡi tái phát.

Như vậy, tùy từng nguyên nhân mà có cách điều trị phù hợp. Điều trị sớm sẽ giúp ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Kết luận

Như vậy, rát lưỡi là một tình trạng phổ biến, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra như nhiễm trùng, thiếu hụt dinh dưỡng, căng thẳng thần kinh…

Để điều trị triệt để rát lưỡi, cần xác định rõ nguyên nhân gây bệnh để có phương pháp điều trị phù hợp. Một số biện pháp điều trị chính bao gồm sử dụng thuốc điều trị nguyên nhân, bổ sung vitamin và khoáng chất, áp dụng các biện pháp xoa dịu triệu chứng và điều trị bệnh lý nền.

Sau khi điều trị khỏi bệnh, người bệnh cần tuân thủ các biện pháp phòng ngừa để tránh rát lưỡi tái phát. Hy vọng những thông tin trên của Hệ thống Nha khoa Emedic Group sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về bệnh rát lưỡi để có cách phòng tránh và điều trị hiệu quả.

Ngoài ra, đối với người gặp tình trạng mất răng, răng hư, mẻ, vỡ dẫn đến tình trạng khó khăn khi ăn nhai, bạn có thể tìm hiểu thêm về phục hình sứ, cấy ghép Implants – những phương pháp hiện đại giúp phục hồi răng mất tại Emedic Group, giúp đem lại cho khách hàng cảm giác ăn uống thoải mái như răng thật. Các bạn hãy ĐỂ LẠI THÔNG TIN, Hệ thống Nha khoa Emedic Group sẽ liên hệ lại với bạn trong thời gian sớm nhất.