Viêm amidan hốc mủ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Viêm amidan hốc mủ là tình trạng nhiễm trùng làm sưng viêm các hốc amidan, dẫn đến tích tụ mủ bên trong. Đây là bệnh phổ biến ở trẻ em và người lớn, gây khó chịu đáng kể nếu không được điều trị kịp thời.

Viêm amidan hốc mủ là gì?

Viêm amidan hốc mủ là tình trạng nhiễm trùng tại vùng amidan, làm cho amidan cũng như các xoang amidan xung quanh bị viêm nhiễm. Cụ thể, khi bị viêm amidan hốc mủ, amidan sẽ sưng phù lên, trở nên đỏ và có hiện tượng hoại tử ở bề mặt. Đồng thời, các hốc xoang bao quanh amidan (gọi là hốc amidan) cũng bị viêm, nề và tiết ra dịch nhầy.

Lượng dịch nhầy nhiều dần theo thời gian sẽ bị mắc kẹt và tích tụ thành từng ổ mủ đục ngầu bên trong các xoang. Khi lượng mủ càng lớn thì áp lực trong các khoang xoang càng tăng cao, làm xoang amidan căng phồng, phình rộng ra. Điều này gây cảm giác đau đớn, nhức nhối dữ dội cho người bệnh. Thậm chí áp lực quá lớn có thể dẫn tới hiện tượng thủng thành xoang ra khoang amidan hoặc thấm vào xương.

Ngoài ra, sự mủ đục căng cứng bên trong các xoang còn có thể gây sưng tấy, nhức mỏi lan tỏa sang các răng hàm gần kề. Người bệnh sẽ cảm thấy đau nhói từng cơn khi cắn hoặc nghiến răng, đặc biệt với những răng sát vị trí amidan bị viêm nhiễm.

Triệu chứng thường gặp

Viêm amidan hốc mủ có rất nhiều biểu hiện lâm sàng đa dạng, tùy thuộc vào mức độ viêm nhiễm và đặc điểm của từng cá nhân. Tuy nhiên, nhìn chung các triệu chứng thường gặp nhất là:

• Khi amidan bị viêm nhiễm, người bệnh sẽ có cảm giác đau rát họng, nuốt vướng, nuốt đau. Ban đầu chỉ là đau nhẹ rát cổ họng nhưng dần trở nên dữ dội hơn, lan xuống tai mũi họng và khó chịu kéo dài. Kèm theo đó là tình trạng khàn giọng, thay đổi âm sắc, khó phát âm và nói to.
• Khi quan sát bằng đèn soi, bác sĩ sẽ thấy amidan sưng phù lên, phồng rộng, màu đỏ tươi do quá trình viêm. Bề mặt amidan thâm nhiễm, có những đốm mủ trắng đục hoặc vàng xanh. Đặc biệt 2 bên amidan sẽ lòi ra phía trước, gần như chạm vào nhau gây tắc nghẽn đường thở.
• Niêm mạc họng xung quanh cũng sưng đỏ, có nhiều điểm mủ. Những vùng này dễ chảy máu khi khám, làm cho bệnh nhân càng thêm khó chịu đau đớn. Một số trường hợp có thể kèm theo hội chứng teo amidan khiến bề mặt amidan bị loét nát, hoại tử nhiều ổ.
• Ngoài ra, người bệnh thường có biểu hiện sốt cao trên 38 độ C, có thể lên tới 39-40 độ C. Một số trẻ em bị co giật do sốt quá cao. Đa phần bệnh nhân đều rét run, cảm thấy lạnh buốt dù nhiệt độ xung quanh bình thường.

Các triệu chứng khu trú liên quan:

• Đau nhức tai, cảm giác bí tai, ù ù, nghe kém đi do ống tai bị tắc nghẽn dịch mủ
• Chảy mũi tiết dịch nhầy hoặc mủ vàng xanh, tắc nghẽn mũi khiến bệnh nhân phải thở bằng miệng
• Hắt hơi liên tục, cảm giác ngứa ngáy khó chịu ở mũi
• Ho nhiều dịch đờm, đau tức ngực khi ho. Đờm có màu vàng hoặc xanh đặc trưng.
• Đau nhức hàm, răng gia tăng khi nhai. Đau tức tăng dần khi vị trí áp xe amidan lan rộng.

Ngoài các biểu hiện tại chỗ, bệnh còn gây ra một số triệu chứng toàn thân khác biệt như:

• Cơ thể mệt mỏi, uể oải, biếng ăn, chán uống nước. Trẻ em quấy khóc, bỏ bú, từ chối ăn uống.
• Xuất hiện tình trạng đau nhức khớp, đau ngực, đau bụng âm ỉ
• Buồn nôn, nôn ói liên tục (thường gặp ở trẻ em)
• Sụt cân nhanh chóng do ăn kém, mệt mỏi kéo dài
• Da nhợt nhạt, xanh xao, mắt thâm quầng do sốt cao kéo dài.

Nhiều trường hợp bệnh nhân chỉ xuất hiện một vài triệu chứng nhẹ ban đầu như họng đau, sốt nhẹ… nên thường chủ quan, tự điều trị tại nhà. Tuy nhiên, bệnh có thể diễn biến nặng dần, lan rộng ra các cơ quan xung quanh hoặc toàn cơ thể.

Nguyên nhân gây bệnh là gì?

Viêm amidan hốc mủ là bệnh nhiễm trùng phổ biến ở vùng amidan. Để hiểu rõ về bệnh, chúng ta cần tìm hiểu nguyên nhân gây ra tình trạng viêm nhiễm này. Có rất nhiều yếu tố có thể góp phần dẫn đến sự hình thành và phát triển của bệnh viêm amidan hốc mủ. Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây nên bệnh:

Sự xâm nhập của vi khuẩn hoặc virus vào amidan/xoang amidan

Nguyên nhân hàng đầu gây nên viêm amidan hốc mủ là do sự xâm nhập của các loại vi khuẩn hoặc virus vào lớp niêm mạc của amidan/xoang amidan. Các loại vi khuẩn thường gặp nhất gồm:

• Liên cầu khuẩn beta nhóm A: Đây là loại vi khuẩn chiếm tỷ lệ cao nhất trong các trường hợp viêm amidan mủ ở trẻ em. Chúng có khả năng lây nhiễm rất mạnh, dễ dàng xâm nhập và nhân lên nhanh chóng.
• Tụ cầu vàng: Hay gặp ở người lớn hút thuốc lá. Chúng bám dính mạnh vào các tổn thương tại amidan, tiết độc tố gây hoại tử và viêm nhiễm.
• Liên cầu tan huyết beta: Gây ra các vết loét đau đớn tại amidan, dễ chảy máu và nhiễm trùng.
• Phế cầu: Hay gặp ở người già và phụ nữ có thai, dễ gây ra áp-xe amidan.

Một số loại virus đường hô hấp khác như cúm, hợp bào hô hấp, adenovirus… cũng có khả năng xâm nhập vào amidan gây bệnh.

Cấu tạo amidan

Amidan là một bộ phận nằm sâu trong họng, vây quanh bởi nhiều khoang hốc giải phẫu, gọi là các xoang amidan. Bình thường các xoang này thoáng đãng, thông thương với họng để dẫn lưu bạch huyết và các chất tiết.

Tuy nhiên, do vị trí sâu và cấu tạo phức tạp, amidan dễ bị nhiễm trùng hơn so với các vị trí khác trong họng. Đồng thời khi amidan bị viêm, phù nề lên cũng khiến các xoang xung quanh bị chèn ép, khó thoát dịch, tạo điều kiện lý tưởng để vi khuẩn phát triển.

Các bệnh về tai mũi họng

Viêm amidan hốc mủ thường khởi phát, diễn tiến từ một số bệnh lý đường hô hấp khác như:

• Viêm VA, viêm tai giữa: do vị trí giải phẫu liền kề, quá trình viêm có thể dễ dàng lan tỏa từ tai sang amidan.
• Viêm xoang cấp tính: khi xoang bị nhiễm trùng, mủ và vi khuẩn sẽ tràn ngược lên amidan gây bệnh.
• Viêm mũi dị ứng mạn tính: Lâu ngày gây phù nề, biến đổi niêm mạc, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.

Như vậy, những bệnh lý trên nếu không được điều trị dứt điểm sẽ là “đòn bẩy” làm amidan dễ bị viêm nhiễm hơn bình thường.

Môi trường sống

Trẻ em thường hay bị dị vật vướng vào amidan, tai mũi họng như hạt phấn hoa, đồ chơi nhỏ… Những vật này gây tổn thương niêm mạc, mất vệ sinh, tạo cửa ngõ cho vi khuẩn xâm nhập.

Ngoài ra, sống trong môi trường ô nhiễm khói bụi, tiếp xúc nhiễu các hóa chất độc hại cũng khiến đường hô hấp dễ bị tổn thương, tạo cơ hội cho vi khuẩn gây bệnh xâm nhập.

Thay đổi thời tiết

Khi thời tiết chuyển mùa, đặc biệt là giai đoạn giao mùa Xuân – Hè và Thu – Đông, sự chênh lệch nhiệt độ ngày đêm sẽ làm tăng nguy cơ viêm nhiễm đường hô hấp. Cụ thể:

• Ban ngày nắng nóng, đêm lạnh giảm sút: khiến cơ thể mất thăng bằng nhiệt độ, dễ cảm lạnh.
• Trời mưa nhiều: độ ẩm cao, ít ánh nắng khiến vi khuẩn phát triển mạnh.
• Gió mùa thay đổi đột ngột: làm thay đổi áp suất trong xoang, gây viêm mũi, xoang, đường hô hấp dễ bị xâm nhập.

Vì vậy, mỗi khi thời tiết thay đổi đột ngột, cần giữ ấm cơ thể, uống nhiều nước, bổ sung vitamin C để tăng sức đề kháng cho đường hô hấp.

Vệ sinh răng miệng

Khi vệ sinh răng miệng không sạch sẽ, các loại vi khuẩn có hại như Streptococcs, Staphylococcus… sẽ nhân lên nhanh chóng trong khoang miệng. Từ đó chúng có thể dễ dàng di chuyển lên các vùng họng, amidan gây bệnh.

Nguyên nhân chủ yếu do không đánh răng đúng cách hoặc quên đánh răng, ít súc miệng, không nhổ bỏ thức ăn thừa… Vì vậy cần chú ý vệ sinh răng miệng sạch sẽ để tránh các bệnh về họng, amidan.

Thói quen ăn uống

Việc duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt không lành mạnh là một trong những nguyên nhân tác động đến bệnh viêm amidan:

• Thức khuya, thiếu ngủ, căng thẳng thần kinh: Làm suy giảm chức năng hệ miễn dịch.
• Chế độ dinh dưỡng kém: thiếu vitamin A, C, kẽm, sắt khiến cơ thể dễ bị bệnh hơn.
• Uống rượu bia, hút thuốc lá: Gây kích ứng và làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp.
• Hay uống đồ lạnh, đồ ngọt, chất kích thích: Làm rối loạn nội tiết, suy giảm miễn dịch.

Do đó, việc duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh có ý nghĩa quan trọng để ngăn ngừa viêm nhiễm họng mũi.

Bệnh viêm amidan hốc mủ có nguy hiểm không?

Viêm amidan hốc mủ là bệnh nhiễm trùng phổ biến đường hô hấp trên, tuy không quá nguy hiểm nhưng lại khá dễ tái phát và có nhiều biến chứng. Do đó việc điều trị triệt để và phòng ngừa tái phát là rất cần thiết.

Biến chứng tại chỗ

Khi amidan bị viêm, sưng to, chúng sẽ chèn ép vào nhau gây tắc nghẽn đường thở và khó khăn khi nuốt. Mủ và vi khuẩn sẽ tích tụ thành ổ trong xoang amidan, khiến amidan lồi ra phía trước và gây áp lực mạnh lên các tổ chức xung quanh. Điều này khiến người bệnh bị đau rát họng, nuốt vướng, nói khàn, thậm chí mất tiếng do áp xe chèn ép dây thanh âm.

Nếu không được điều trị, quá trình nhiễm trùng có thể lan rộng gây hoại tử vùng amidan hoặc thủng thành amidan gây viêm nhiễm nghiêm trọng các khoang cổ.

Biến chứng các vùng xung quanh

• Viêm tai giữa: là tai nhiễm trùng do vi khuẩn lan từ amidan sang qua ống tai. Triệu chứng đau nhức tai dữ dội, chảy mủ ống tai, điếc tạm thời.
• Viêm VA: do viêm nhiễm lan xuống thanh quản, gây khàn tiếng, ho có đờm và viêm thanh khí phế quản.
• Viêm xoang: mủ và vi khuẩn lan lên xoang gây tắc nghẽn, viêm xoang cấp tính.
• Viêm họng lan tràn ra cả vòm họng sau và thanh quản gây đau, khó nuốt và khó thở.

Biến chứng toàn thân

Viêm amidan mủ nếu không điều trị hết vi khuẩn hoặc để lâu ngày cũng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm sau:

• Nhiễm khuẩn huyết: vi khuẩn vào máu gây suy đa tạng, sốc nhiễm khuẩn.
• Viêm khớp, viêm cơ tim: do di chứng của quá trình nhiễm khuẩn.
• Viêm thận cấp: thận bị tổn thương nặng do độc tố vi khuẩn.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, viêm amidan cũng có thể gây ra biến chứng viêm màng não hoặc áp-xe não nếu không được can thiệp y tế kịp thời.

Như vậy viêm amidan hốc mủ là bệnh không nên chủ quan, cần phát hiện và điều trị triệt để để tránh biến chứng.

Cách trị amidan hốc mủ như thế nào?

Để điều trị viêm amidan hốc mủ hiệu quả, người bệnh có thể sử dụng một số phương pháp sau:

Thuốc điều trị

Điều trị viêm amidan hốc mủ thường sử dụng kết hợp nhiều loại thuốc sau:

Thuốc kháng sinh

Thuốc kháng sinh là nhóm thuốc then chốt, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh chính. Một số loại thuốc kháng sinh thường được sử dụng:

• Amoxicillin: kháng sinh phổ rộng, hoạt động mạnh với các chủng vi khuẩn Gram dương.
• Azithromycin: tác dụng với cả vi khuẩn Gram âm và dương. Ít tác dụng phụ.
• Cephalexin: dùng được cho cả trẻ em và phụ nữ có thai.

Liều dùng và thời gian điều trị cần theo đúng chỉ định của bác sĩ. Không nên tự ý ngừng thuốc giữa chừng để tránh tái phát, kháng thuốc.

Thuốc hạ sốt, giảm đau

Các thuốc như Paracetamol, Ibuprofen… giúp hạ sốt, giảm đau rát họng hiệu quả. Tuy nhiên chỉ nên dùng khi cần, không lạm dụng quá liều để tránh tác dụng phụ.

Thuốc long đờm, chống ho

Ambroxol, Acetylcystein… giúp tăng tiết đờm, đồng thời làm loãng đờm giúp ho và khạc đờm dễ dàng hơn. Điều này gián tiếp giảm kích ứng đường hô hấp, giảm ho và cải thiện triệu chứng viêm amidan.

Các thuốc điều trị triệu chứng khác

Tùy thuộc vào biểu hiện của từng bệnh nhân, bác sĩ có thể kê thêm một số loại thuốc điều trị triệu chứng khác như thuốc nhỏ mũi, thuốc cắt đau họng… để cải thiện tình trạng viêm amidan hiệu quả hơn.

Mẹo dân gian

Bên cạnh điều trị bằng thuốc, một số biện pháp dân gian dưới đây cũng có thể giúp giảm triệu chứng, hỗ trợ quá trình phục hồi cho người bị viêm amidan hốc mủ:

Súc họng bằng nước muối sinh lý

Nước muối sinh lý có tác dụng sát khuẩn, làm sạch bề mặt amidan bị viêm nhiễm. Đồng thời còn giúp loãng đờm, giảm ngứa rát họng cho bệnh nhân. Cách làm là pha loãng muối với nước ấm, súc miệng 2-3 lần/ngày.

Uống nước chanh, tỏi, mật ong

Hỗn hợp nước chanh tươi, tỏi băm và mật ong có tác dụng kháng khuẩn, giảm ho và long đờm rất tốt. Người bệnh có thể uống 1-2 lần/ngày để giảm triệu chứng viêm amidan.

Xông hơi bằng lá bạc hà, sả

Xông hơi giúp long đờm, kháng viêm và kích thích bài tiết mồ hôi. Đặc biệt hơi bạc hà và sả có tác dụng giảm ho, sổ mũi rất tốt cho người bị viêm amidan.

Gel bôi giảm đau, chống viêm

Một số loại gel bôi như bạc hà, cao xoa bóp… có tác dụng giảm đau, chống viêm tại chỗ. Bệnh nhân có thể thoa nhẹ lên vùng amidan đau để giảm cảm giác khó chịu.

Lưu ý: Những biện pháp trên chỉ mang tính hỗ trợ, không thể thay thế hoàn toàn thuốc kháng sinh trong điều trị viêm amidan. Do đó, bệnh nhân vẫn cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và chỉ nên áp dụng các mẹo dân gian để hỗ trợ thêm.

Cắt amidan

Nếu tình trạng viêm nhiễm amidan nặng, tái phát nhiều lần hoặc có biến chứng, bác sĩ có thể chỉ định cắt bỏ hoàn toàn amidan. Phẫu thuật này loại bỏ triệt để ổ viêm nhiễm, ngăn ngừa tái phát bệnh.

Ngoài các phương pháp trên, người bệnh cần chú ý nghỉ ngơi, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, uống nhiều nước, hạn chế hoạt động nặng nhọc. Giữ ấm cổ, tránh để cơ thể bị lạnh sẽ giúp phục hồi nhanh chóng.

Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào tại vùng amidan, bạn cần đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị sớm. Việc phát hiện và can thiệp y tế kịp thời có ý nghĩa quyết định trong việc ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm amidan hốc mủ.

Chăm sóc người bệnh viêm amidan hốc mủ

Ngoài việc tuân thủ điều trị theo phác đồ của bác sĩ, người bệnh viêm amidan cũng cần có chế độ nghỉ ngơi và chăm sóc phù hợp để hồi phục nhanh chóng. Một số lưu ý sau đây sẽ hữu ích cho người nhà và bản thân bệnh nhân:

• Cho người bệnh nghỉ ngơi tuyệt đối tại nhà trong những ngày đầu điều trị, tránh ra ngoài trời lạnh hoặc vận động mạnh.
• Đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ, tăng cường rau xanh, hoa quả. Chia bữa ăn nhỏ thành nhiều bữa trong ngày để dễ tiêu. Không sử dụng đồ cay nóng, rượu bia.
• Cho uống nhiều nước, nước ép hoa quả tươi để bù đủ dịch. Có thể bổ sung thêm vitamin C tự nhiên hoặc dạng viên sủi.
• Súc họng, súc miệng thường xuyên bằng nước muối sinh lý để làm sạch vùng amidan viêm nhiễm.
• Giữ ấm vùng cổ, ngực, đặc biệt là trẻ nhỏ. Tránh để cơ thể lạnh đột ngột.

Ngoài ra, người bệnh không nên đến nơi đông người, tiếp xúc gần gũi người lành để tránh lây nhiễm chéo. Sau khi bệnh khỏi hẳn, vẫn cần đi tái khám để được bác sĩ đánh giá và tư vấn cách phòng ngừa tái phát hiệu quả.

Viêm amidan hốc mủ là bệnh phổ biến, gây ra nhiều khó chịu và đe dọa sức khỏe nếu không được điều trị đúng cách. Hy vọng qua bài viết này, bạn đọc đã nắm được những kiến thức cơ bản về căn bệnh từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến cách điều trị và phòng ngừa.

Ngoài ra, đối với người gặp tình trạng mất răng, răng hư, mẻ, vỡ dẫn đến tình trạng khó khăn khi ăn nhai, bạn có thể tìm hiểu thêm về phục hình sứ, cấy ghép Implants – những phương pháp hiện đại giúp phục hồi răng mất tại Emedic Group, giúp đem lại cho khách hàng cảm giác ăn uống thoải mái như răng thật. Các bạn hãy ĐỂ LẠI THÔNG TIN, Hệ thống Nha khoa Emedic Group sẽ liên hệ lại với bạn trong thời gian sớm nhất.