Herpes môi (mụn rộp): Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Herpes môi (hay còn gọi là nổi mụn nước ở môi) là bệnh nhiễm trùng da phổ biến, gây ra tổn thương đau đớn ở vùng môi và miệng. Đây là bệnh truyền nhiễm và lây lan chủ yếu qua đường tiếp xúc trực tiếp với các vết phỏng rộp hoặc dịch tiết của người bệnh. Mặc dù chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn, bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách.

Bài viết sau đây sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích xoay quanh bệnh herpes môi, bao gồm: giải thích căn bệnh, triệu chứng, cách lây truyền; các biến chứng nguy hiểm; cách điều trị bệnh hiệu quả; lời khuyên phòng tránh và hạn chế tái phát.

Hy vọng những thông tin hữu ích này sẽ giúp bạn đọc nâng cao nhận thức về bệnh, từ đó chủ động phòng tránh và điều trị hiệu quả khi mắc phải.

Herpes môi là bệnh gì?

Herpes môi là bệnh nhiễm trùng phổ biến ở vùng môi và miệng, do virus herpes simplex (HSV) gây ra. Đây là loại virus DNA, có khả năng ẩn náu trong các tế bào thần kinh sau khi nhiễm ban đầu. Khi hệ miễn dịch suy giảm, virus sẽ tái hoạt động, nhân lên và gây bệnh trở lại.

Có 2 loại HSV chủ yếu gây bệnh herpes môi là:

• HSV-1: Chủng virus này thường gây nên bệnh herpes ở vùng môi và miệng, chiếm khoảng 80% các trường hợp mắc bệnh. HSV-1 lây truyền chủ yếu qua đường tiếp xúc trực tiếp với vùng da, niêm mạc bị nhiễm bệnh.
• HSV-2: Chủng này chủ yếu gây ra herpes ở vùng sinh dục như bộ phận sinh dục, hậu môn. HSV-2 lây qua đường tình dục không an toàn.

Tuy nhiên, sự phân biệt giữa HSV-1 và HSV-2 không hoàn toàn rõ ràng, bởi cả hai đều có thể gây nhiễm trùng ở cả miệng và vùng kín. Ngoài ra, herpes môi còn có thể do một số loại virus khác gây ra như cytomegalovirus, virus Epstein-Barr.

Khi mắc bệnh lần đầu, thời gian ủ bệnh khoảng 2-12 ngày. Sau đó virus di chuyển dọc theo các dây thần kinh và ẩn náu trong các tế bào thần kinh đệm, có thể tái hoạt động gây bệnh lại khi cơ thể suy giảm miễn dịch. Đây là bệnh truyền nhiễm và lây lan chủ yếu qua đường tiếp xúc trực tiếp da kề da. Hiện chưa có vắc xin phòng ngừa đặc hiệu và cách chữa khỏi hoàn toàn.

Nguyên nhân gây bệnh herpes môi

Nguyên nhân chính gây nên bệnh herpes môi là do sự nhiễm trùng của virus herpes simplex (HSV), trong đó:

• HSV-1 là chủng virus phổ biến nhất gây bệnh herpes môi, chiếm khoảng 80% số ca mắc. HSV-1 lây nhiễm chủ yếu qua đường tiếp xúc trực tiếp với da, niêm mạc có tổn thương như hôn hít, dùng chung đồ dùng cá nhân.
• HSV-2 là chủng ít gặp hơn nhưng cũng có thể gây nên bệnh, thường gặp ở các ca nhiễm trùng vùng sinh dục.
• Ngoài ra, HSV còn có thể lây qua đường không khí khi tiếp xúc với các giọt bắn li ti chứa virus. Tuy nhiên, đây không phải là con đường lây nhiễm chính.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Hệ miễn dịch suy giảm do bệnh lý, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, stress kéo dài…khiến virus dễ dàng hoạt động và nhân lên.
• Chấn thương, tổn thương da niêm mạc như bỏng, trầy xước…tạo cửa ngõ cho virus xâm nhập.
• Thời tiết khắc nghiệt, nhiệt độ thay đổi đột ngột, tia UV mạnh.
• Sức đề kháng kém, dinh dưỡng kém, thiếu vitamin.
• Tuổi tác: Trẻ nhỏ và người già dễ mắc bệnh hơn.
• Giới tính: Nữ giới có nguy cơ cao hơn nam giới.

Do đó, tăng cường sức đề kháng, phòng tránh các yếu tố nguy cơ là biện pháp quan trọng để phòng ngừa bệnh herpes môi.

Các triệu chứng thường gặp của bệnh herpes môi

Herpes môi thường trải qua 3 giai đoạn triệu chứng chính:

Giai đoạn 1: Giai đoạn phát bệnh

Đây là giai đoạn sớm nhất của bệnh herpes môi khi virus bắt đầu nhân lên và phát triển trong cơ thể. Một số biểu hiện thường gặp:

• Bệnh nhân có cảm giác khó chịu, ngứa ngáy, nóng rát nhẹ ở vùng môi hoặc mép miệng. Đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy virus đang hoạt động.
• Sau 1-2 ngày, xuất hiện tại môi nổi mụn nước nhỏ li ti, kích thước 1-3mm, màu trắng đục hoặc hồng nhạt. Các mụn nước thường xuất hiện thành từng chùm nhỏ ở bờ môi hoặc mép miệng.
• Khu vực xung quanh các mụn nước sưng đỏ, có thể hơi sưng phồng lên so với bình thường. Người bệnh cảm thấy căng, ngứa và khó chịu tại vùng da bị ảnh hưởng.
• Một số trường hợp có thể sốt nhẹ, hạch bạch huyết dưới hàm phì đại, đau họng nhẹ.

Nhận biết sớm các triệu chứng đầu tiên của bệnh giúp kịp thời điều trị, ngăn chặn bệnh phát triển nặng hơn. Người bệnh không nên chủ quan mà cần đến gặp bác sĩ khi thấy những dấu hiệu bất thường trên.

Giai đoạn 2: Giai đoạn phát triển

Đây là giai đoạn tổn thương bắt đầu xuất hiện và phát triển rõ rệt:

• Các mụn nước ban đầu sẽ vỡ ra, để lộ những vết loét nhỏ đau đớn trên bờ môi hoặc vùng da quanh miệng.
• Kích thước các vết loét thường khoảng 2-4mm, đáy vết loét là lớp trong cùng của da. Việc vỡ mụn tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, làm bệnh chuyển nặng.
• Xung quanh vết loét là vùng da sưng đỏ, phù nề. Vết loét rất đau và gây cảm giác rát bỏng khó chịu.
• Một số người bệnh có thể bị sốt nhẹ, đau họng, hạch bạch huyết sưng lên. Sốt là dấu hiệu cơ thể đang phản ứng lại quá trình nhiễm trùng.
• Sau khi lành, vết loét thường để lại sẹo hoặc vết thâm ở vùng da tổn thương.

Như vậy, giai đoạn này là lúc bệnh thể hiện rõ ràng các dấu hiệu lâm sàng. Người bệnh cần điều trị kịp thời để ngăn chặn bệnh lan rộng và gây biến chứng nguy hiểm.

Giai đoạn 3: Giai đoạn toàn phát

Đây là giai đoạn muộn của bệnh, các triệu chứng trở nên nghiêm trọng và lan rộng:

• Xuất hiện nhiều vết loét trên vùng môi, lưỡi, nướu, má và cả mũi, cằm. Số lượng vết loét có thể lên đến hàng chục vết.
• Các vết loét lớn hơn, sâu hơn và rất đau đớn, gây khó khăn khi ăn uống, nói chuyện. Người bệnh có cảm giác rát bỏng và ngứa ngáy khó chịu.
• Một số trường hợp có thể sốt cao, sưng hạch cổ, đau họng dữ dội do viêm amidan. Cơ thể mệt mỏi, sụt cân nhanh.
• Các triệu chứng kéo dài trung bình từ 2-6 tuần. Một số ít trường hợp có thể tự khỏi sau thời gian dài. Tuy nhiên, hầu hết đều cần can thiệp điều trị.
• Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiễm trùng huyết, viêm màng não và các biến chứng nguy hiểm khác.

Như vậy, giai đoạn muộn của bệnh cần được điều trị tích cực và toàn diện để tránh biến chứng nguy hại. Người bệnh không nên chủ quan hoặc tự ý điều trị tại nhà.

Nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh để có biện pháp xử trí kịp thời, tránh diễn biến nặng hơn.

Nhận biết bệnh herpes môi

Để nhận biết bệnh herpes môi, cần dựa vào các dấu hiệu lâm sàng sau:

• Xuất hiện các vết phồng rộp, mụn nước thành từng chùm nhỏ trên vùng quanh môi và miệng. Ban đầu các mụn nước có màu trắng đục, sau chuyển sang màu đỏ, vàng và vỡ ra.
• Các vết loét thường rất đau và gây khó chịu. Vết loét sâu, làm tróc lớp biểu bì, để lại vết sẹo hoặc vùng da sậm màu sau khi lành.
• Kèm theo các triệu chứng viêm nhiễm như đau rát, ngứa, nóng đỏ vùng da xung quanh. Có thể sốt nhẹ, đau họng, sưng hạch bạch huyết.
• Bệnh nhân thường có tiền sử từng mắc bệnh trước đó. Các đợt tái phát thường nhẹ hơn lần đầu mắc bệnh.
• Xét nghiệm máu hoặc dịch tổn thương dương tính với virus herpes simplex (HSV).

Nếu có các triệu chứng trên, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Không nên chủ quan hoặc tự ý điều trị tại nhà để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Những biến chứng nguy hiểm của bệnh herpes môi

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh herpes môi có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm sau:

• Viêm loét nặng hơn ở môi và miệng, các vết loét lan rộng ra các vùng xung quanh. Lây lan nhanh chóng qua vùng mũi, má, cằm và cổ. Gây đau đớn dữ dội, cản trở việc ăn uống.
• Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn xâm nhập qua các vết loét gây nhiễm trùng máu. Bệnh nhân sốt cao, rét run, mệt mỏi.
• Viêm màng não, viêm não: Virus herpes xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương gây viêm nhiễm não bộ. Bệnh nhân đau đầu, sốt cao, nôn ói, co giật, hôn mê nguy kịch.
• Liệt mặt: Virus phá hủy dây thần kinh mặt gây tê liệt cơ mặt.
• Mù mắt: Virus lan lên mắt gây viêm giác mạc, loét và sẹo giác mạc.
• Tổn thương não, biến chứng thần kinh ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị lây nhiễm HSV.

Do đó, bệnh nhân cần phát hiện và điều trị đúng cách ngay khi có triệu chứng ban đầu để tránh các biến chứng nguy hiểm trên. Không nên chủ quan hoặc tự ý điều trị tại nhà.

Cách điều trị bệnh herpes môi hiệu quả

Điều trị bệnh herpes môi cần hướng tới các mục tiêu sau:

• Giảm thiểu tối đa các triệu chứng đau rát, ngứa ngáy và khó chịu do bệnh gây ra. Đây là mục tiêu quan trọng giúp bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống trong quá trình điều trị.
• Làm lành nhanh chóng các vết loét, tổn thương trên bờ môi và vùng miệng. Ngăn ngừa các tổn thương lan rộng và kéo dài. Điều này giúp rút ngắn thời gian điều trị và hạn chế tình trạng tái phát.
• Kiểm soát sự nhân lên và hoạt động quá mức của virus herpes simplex. Đây là nguyên nhân gốc rễ gây bệnh cần được khống chế.
• Ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời như viêm màng não, liệt dây thần kinh, mù mắt…
• Giảm thiểu tối đa nguy cơ tái phát bệnh sau khi điều trị. Điều này nhằm mang lại cuộc sống bình thường cho người bệnh.

Như vậy, mục tiêu cuối cùng của điều trị là loại bỏ triệu chứng, ngăn chặn biến chứng và tái phát để nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.

Các phương pháp điều trị chính bao gồm:

Sử dụng thuốc

Thuốc đóng vai trò rất quan trọng trong điều trị bệnh herpes môi, bao gồm:

• Thuốc kháng virus: Thuốc kháng virus như acyclovir, valacyclovir, famciclovir… có tác dụng ức chế quá trình sao chép AND của virus herpes simplex, ngăn chặn sự nhân lên và hoạt động của virus. Đây là nhóm thuốc điều trị triệt để nhất đối với bệnh.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol, ibuprofen…để giảm các triệu chứng đau nhức, sốt. Giúp bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn.
• Kem bôi tại chỗ: Kem acyclovir, penciclovir, docosanol có tác dụng ức chế virus và làm dịu vết loét. Corticoid giúp giảm viêm, ngứa, phù nề. Đặc biệt hiệu quả trong giai đoạn đầu.

Các loại thuốc trên đều là thuốc theo toa, bệnh nhân không nên tự ý mua sử dụng mà cần tuân thủ theo đơn thuốc và chỉ dẫn của bác sĩ.

Các biện pháp điều trị tại nhà

Bên cạnh sử dụng thuốc điều trị theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh cần thực hiện tốt các biện pháp điều trị hỗ trợ tại nhà sau:

• Chườm lạnh vùng da tổn thương bằng khăn lạnh hoặc túi nước đá. Giúp giảm quá trình viêm, đau rát và ngứa. Mỗi lần chườm 15-20 phút, có thể lặp lại nhiều lần trong ngày.
• Uống đủ nước, ăn các loại hoa quả giàu vitamin C và khoáng chất để tăng sức đề kháng cho cơ thể. Cung cấp chất dinh dưỡng giúp vết thương mau lành.
• Tránh các thực phẩm cay nóng như ớt, hành, tỏi, đồ ăn nhanh…vì chúng có thể gây kích ứng, làm bệnh nặng thêm.
• Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ, đặc biệt là sau khi ăn. Không dùng chung đồ dùng cá nhân với người khác.
• Nghỉ ngơi, giảm stress, thường xuyên tập thể dục thể thao nhẹ nhàng để tăng cường thể chất.
• Đảm bảo chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất.

Những biện pháp đơn giản trên sẽ giúp quá trình điều trị đạt hiệu quả cao hơn.

Một số lưu ý khi điều trị herpes môi

Khi điều trị bệnh herpes môi, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau để đảm bảo điều trị hiệu quả, tránh tác dụng phụ và biến chứng:

• Tuân thủ đúng phác đồ điều trị và chỉ dẫn của bác sĩ. Không nên tự ý mua thuốc điều trị hay thay đổi liều lượng.
• Kiên trì điều trị đủ thời gian theo đơn, thường là 7-10 ngày hoặc lâu hơn tùy mức độ bệnh. Không ngừng thuốc khi chưa hết đợt điều trị.
• Hạn chế tiếp xúc thân mật, hôn hít với người lành khác trong quá trình điều trị để tránh lây nhiễm.
• Không nên áp dụng các phương pháp dân gian không rõ nguồn gốc.
• Tái khám nếu bệnh không thuyên giảm sau 7-10 ngày điều trị để điều chỉnh phác đồ.
• Điều trị triệt để các bệnh lý làm suy giảm miễn dịch.
• Thực hiện chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt lành mạnh để hồi phục sức khỏe.

Như vậy, việc tuân thủ phác đồ, kiên trì điều trị và thăm khám định kỳ có ý nghĩa quan trọng để điều trị mọc mụn ở môi thành công.

Cách phòng ngừa hiệu quả bệnh herpes môi

Herpes môi là bệnh truyền nhiễm phổ biến, tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại rất dễ lây lan và có thể tái phát nhiều lần. Do đó, áp dụng các biện pháp phòng ngừa là vô cùng cần thiết để hạn chế nguy cơ mắc bệnh ban đầu cũng như ngăn ngừa tình trạng tái phát.

• Rửa tay thật sạch bằng xà phòng và nước, đặc biệt là sau khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc sờ vào các vùng da tổn thương. Đây là cách đơn giản nhưng hiệu quả cao để loại bỏ virus gây bệnh.
• Tránh chạm vào mắt, mũi, miệng nếu chưa rửa tay sạch sẽ, nhất là khi ở nơi công cộng.
• Không dùng chung đồ dùng cá nhân như bát đũa, ly uống nước, khăn mặt, ga trải giường… với người bệnh để phòng lây nhiễm.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với vùng da hoặc niêm mạc có vết loét của người bệnh. Hạn chế hôn hít khi người kia đang có dấu hiệu lây nhiễm.
• Sử dụng bao cao su mỗi khi quan hệ tình dục, nhất là với người có tiền sử mắc bệnh.
• Chú ý vệ sinh răng miệng sạch sẽ, không để lâu ngày không đánh răng.
• Duy trì lối sống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, đủ giấc ngủ, tránh stress để nâng cao sức đề kháng.
• Khám sức khỏe định kỳ và điều trị kịp thời khi phát hiện có dấu hiệu bất thường ở vùng môi miệng.

Như vậy, mỗi người cần nâng cao ý thức phòng bệnh, thực hiện tốt vệ sinh cá nhân và lối sống lành mạnh, đồng thời hạn chế tiếp xúc trực tiếp với người nghi ngờ mắc bệnh để phòng tránh lây nhiễm bệnh herpes môi.

Kết luận

Như vậy, qua bài viết trên của Hệ thống Nha khoa Emedic Group có thể thấy bệnh herpes môi là căn bệnh nhiễm trùng da phổ biến do virus herpes simplex gây ra. Bệnh có thể gây ra những vết loét đau đớn ở vùng môi và miệng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời.

Mặc dù chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn, người bệnh có thể kiểm soát tình trạng bệnh và ngăn ngừa biến chứng, tái phát thông qua các biện pháp như sử dụng thuốc đúng liều lượng và thời gian, áp dụng các phương pháp điều trị hỗ trợ tại nhà và tuân thủ các lời khuyên phòng ngừa của bác sĩ. Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích để bạn đọc phòng tránh cũng như xử trí bệnh hiệu quả.

Ngoài ra, đối với người gặp tình trạng mất răng, răng hư, mẻ, vỡ dẫn đến tình trạng khó khăn khi ăn nhai, bạn có thể tìm hiểu thêm về phục hình sứ, cấy ghép Implants – những phương pháp hiện đại giúp phục hồi răng mất tại Emedic Group, giúp đem lại cho khách hàng cảm giác ăn uống thoải mái như răng thật. Các bạn hãy ĐỂ LẠI THÔNG TIN, Hệ thống Nha khoa Emedic Group sẽ liên hệ lại với bạn trong thời gian sớm nhất.