Nghiến răng khi ngủ: Nguyên nhân, tác hại, cách điều trị hiệu quả

Nghiến răng khi ngủ, còn gọi là bruxism, là một vấn đề phổ biến trong lĩnh vực nha khoa, nhất là trong giấc ngủ. Nó có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe răng miệng và tạo ra tác động xấu đối với tình trạng nha khoa tổng thể của người bệnh. Bài viết này sẽ trình bày về nghiến răng khi ngủ, bao gồm nguyên nhân, tác hại, và cách điều trị hiệu quả.

MỤC LỤC

Thế nào là nghiến răng khi ngủ?

Nghiến răng khi ngủ, còn gọi là bruxism, là một chứng rối loạn liên quan đến việc nghiến hoặc nghiến chặt răng vô thức vào ban đêm. Đây đang là một vấn đề sức khỏe răng miệng ngày càng phổ biến. Vậy thế nào là nghiến răng khi ngủ?

Ngủ nghiến răng có những đặc điểm như thế nào? Dưới đây là một số điều cần biết về chứng bệnh này.

Định nghĩa nghiến răng khi ngủ

Nghiến răng khi ngủ là tình trạng người bệnh vô thức nghiến răng hoặc siết chặt hàm một cách mạnh mẽ, thường xảy ra vào ban đêm trong khi ngủ. Định nghĩa nghiến răng khi ngủ cụ thể:

Đây là một rối loạn chuyển động liên quan đến hành vi nghiến răng, làm ma sát mạnh các răng với nhau gây mòn răng và các biểu hiện đi kèm.
Nghiến răng có thể diễn ra khi ngủ say hoặc khi tỉnh táo nhưng người bệnh không ý thức và kiểm soát được hành vi này.
Hành vi nghiến răng bao gồm việc cắn chặt hàm dưới và trên hoặc di chuyển các răng nghiến mạnh vào nhau.
Ngủ nghiến răng có thể kèm theo tiếng ồn do ma sát răng và co cơ hàm mạnh.
Chứng bệnh này gây ra tình trạng mòn răng nghiêm trọng, đau khớp hàm và các biến chứng khác nếu không được điều trị.

Như vậy, nghiến răng khi ngủ là hành vi vô thức gây tổn hại cho răng miệng cần phải được khắc phục triệt để.

Các biểu hiện của nghiến răng khi ngủ

Nghiến răng khi ngủ thường đi kèm với một loạt các biểu hiện và triệu chứng, bao gồm:

Tiếng kêu lạc hậu và cọ xát răng trong giấc ngủ: Trong quá trình nghiến răng, người bệnh thường tạo ra những tiếng kêu kỳ lạ và cọ xát răng. Những tiếng này có thể lớn hoặc nhỏ tùy thuộc vào cường độ của nghiến răng. Điều quan trọng là tiếng kêu này thường xuất hiện trong giấc ngủ, và người bệnh thường không nhận ra mình đang làm điều này.

Đau hàm, đặc biệt sau khi thức dậy: Một trong những triệu chứng rõ ràng nhất của nghiến răng khi ngủ là đau hàm. Đau này thường tập trung ở vùng quanh hàm và có thể lan ra đến tai. Thường, người bệnh cảm thấy đau và căng cứng hàm sau khi thức dậy buổi sáng.

Răng mòn và ráy: Do áp lực mạnh giữa răng trong quá trình nghiến răng, có thể dẫn đến răng mòn và ráy răng. Răng mòn xảy ra khi men răng bị mài mòn theo thời gian và có thể dẫn đến sưng lên hoặc thụ động của lớp men răng. Ráy răng là hiện tượng khi một số lớp của men răng bị loại bỏ, tạo ra các vùng nhạy cảm và màu sậm trên bề mặt răng.

Gợi ý: Cách xử lý khi răng sữa của trẻ bị mòn, mẹ cần biết

Nghiến răng khi ngủ là một vấn đề rất phổ biến và có thể gây hại cho sức khỏe răng miệng và toàn bộ tình trạng sức khỏe của người bệnh. Việc chẩn đoán và điều trị nghiến răng đòi hỏi sự can thiệp từ các chuyên gia nha khoa và có thể bao gồm việc sử dụng nha chu đặc biệt hoặc thiết bị bảo vệ răng trong giấc ngủ.

Nguyên nhân nghiến răng khi ngủ

Hiện tượng nghiến răng trong lúc ngủ đang trở nên phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe răng miệng cũng như giấc ngủ của nhiều người. Thói quen xấu này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân sâu xa khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nghiến răng đáng lo ngại này.

Yếu tố tâm lý xã hội

Nghiến răng khi ngủ có thể bắt nguồn từ những stress tâm lý và áp lực cuộc sống mà con người phải đối mặt hàng ngày. Cụ thể:

Stress từ công việc như tình trạng quá tải công việc, áp lực deadlines, mâu thuẫn với đồng nghiệp và sếp… có thể khiến con người luôn trong tâm trạng căng thẳng. Khi ngủ, não sẽ có xu hướng giải tỏa căng thẳng bằng việc siết chặt hàm, nghiến răng một cách vô thức.

Áp lực từ gia đình như căng thẳng trong mối quan hệ vợ chồng, việc dạy con cái, chuyện hôn nhân của con cái… cũng khiến người lớn rơi vào trạng thái tâm lý tiêu cực. Điều này có thể dẫn đến thói quen nghiến răng để giải tỏa áp lực.

Những căng thẳng trong cuộc sống như áp lực trả nợ, lo lắng về tài chính, sức khỏe… cũng có thể khiến não người ta không thực sự thư giãn khi ngủ và nghiến răng để giải tỏa sự căng thẳng đó.

Do đó, việc kiểm soát căng thẳng, tìm ra giải pháp xử lý tích cực để đối mặt với áp lực cuộc sống là điều cần thiết để ngăn chặn thói quen nghiến răng vô thức do stress gây ra.

Yếu tố di truyền

Một số nghiên cứu cho thấy nghiến răng có thể được di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong gia đình. Điều này được giải thích như sau:

Nghiến răng có thể là hội chứng di truyền trong một số gia đình. Nguyên nhân là do sự đột biến gen làm ảnh hưởng đến cấu trúc hàm, xương hàm và cơ nhai. Điều này tạo áp lực lên răng dẫn đến nghiến răng.
Nghiên cứu cho thấy con cái của những người bị nghiến răng có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn so với người bình thường. Đặc biệt nếu cả bố và mẹ đều bị nghiến răng thì con cái có thể thừa hưởng khuynh hướng này.
Ngoài ra, trẻ nhỏ có thể bắt chước thói quen nghiến răng của bố mẹ và duy trì nó thành một thói quen khi lớn lên.

Như vậy, yếu tố di truyền có vai trò đáng kể trong việc hình thành và duy trì thói quen nghiến răng ở một số người. Điều này cần được lưu ý để có cách phòng ngừa và can thiệp phù hợp.

Các loại thuốc và chất kích thích

Một số loại thuốc hoặc chất kích thích có thể gây ra tác dụng phụ là ngủ nghiến răng, bao gồm:

Các loại thuốc chống trầm cảm như thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có thể gây ra nghiến răng khi ngủ ở một số người. Đây là tác dụng phụ không mong muốn của một số loại thuốc này.
Các loại thuốc an thần, thuốc ngủ cũng làm tăng nguy cơ nghiến răng ở người dùng. Chúng có thể làm thay đổi chu kỳ giấc ngủ và giảm sự điều khiển của cơ thể.
Thuốc tăng cường hiệu suất như Ritalin, Adderall dùng trong điều trị ADHD cũng có thể gây ra tác dụng phụ nghiến răng ở một số đối tượng.
Các chất kích thích như cocaine, thuốc lắc, cần sa… có thể làm tăng hoạt động của hệ thần kinh trung ương, dẫn đến nghiến răng, nghiến lưỡi và nhai má khi ngủ.

Do đó, người dùng các loại thuốc và chất kích thích cần ý thức được nguy cơ gây ra nghiến răng để phòng tránh và xử lý kịp thời. Việc tham khảo ý kiến bác sĩ là vô cùng cần thiết.

Yếu tố tại chỗ

Ngoài các nguyên nhân sâu xa về tâm lý và di truyền, nghiến răng còn có thể xuất phát từ một số yếu tố tại chỗ trong khoang miệng như:

Hàm răng không cân đối, cắn không khít khiến răng dễ bị mòn và lung lay. Điều này tạo áp lực lên răng và dẫn đến nghiến răng.
Mất răng không được khôi phục kịp thời làm thay đổi kết cấu xương hàm, gây áp lực không đều lên răng còn lại.
Viêm nha chu do tụ cầu khuẩn hoặc nấm candida khiến răng lung lay và nhạy cảm hơn. Điều này dễ dẫn tới ngủ nghiến răng.
Các rối loạn về khớp cắn như khớp cắn ngược, khớp cắn sâu cũng gây áp lực lên răng và hàm dẫn tới nghiến răng.
Mắc các bệnh nha khoa như sâu răng, nhạy cảm lõm ngà… cũng có thể khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và vô thức nghiến răng.

Xem thêm: Răng lung lay làm sao để chắc lại? Cách khắc phục hiệu quả

Do đó, việc khám răng định kỳ, phát hiện và xử lý các vấn đề về răng miệng sẽ giúp phòng tránh hiệu quả tình trạng nghiến răng thường xuyên.

Yếu tố toàn thân

Một số vấn đề sức khỏe toàn thân cũng có thể góp phần gây ra hoặc làm trầm trọng thêm chứng nghiến răng ban đêm, bao gồm:

Chứng cận thị nặng, mắc các bệnh về mắt: khiến thị lực kém, gây căng thẳng cho cơ vòng mắt và lan tỏa sang các cơ khác khi ngủ, trong đó có cơ nhai.
Rối loạn giấc ngủ: mất ngủ, ngủ không sâu giấc khiến cơ thể căng thẳng và dễ nghiến răng hơn.
Suy giảm tâm trạng, trầm cảm: làm rối loạn các hoạt động của hệ thần kinh, có thể dẫn đến nghiến răng.
Bệnh Parkinson: làm cứng các cơ, ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát chuyển động của cơ thể kể cả khi ngủ.
Các bệnh lý về xương khớp: viêm khớp hàm, thoái hóa cột sống… gây đau đớn và khiến bệnh nhân nghiến răng để giảm bớt cảm giác khó chịu.

Như vậy, việc điều trị triệt để các bệnh lý toàn thân sẽ gián tiếp giúp cải thiện tình trạng nghiến răng thường xuyên ở người bệnh.

Yếu tố nghề nghiệp

Một số ngành nghề đặc thù có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng nghiến răng khi ngủ, bao gồm:

Các vận động viên thể thao chuyên nghiệp thường phải tập luyện và thi đấu cường độ cao. Áp lực thể lực và tinh thần lớn có thể khiến họ dễ rơi vào tình trạng căng thẳng mãn tính, dẫn đến nghiến răng.
Các nhạc công, ca sĩ opera… là những ngành nghề đòi hỏi phải sử dụng cơ hàm và miệng rất nhiều. Điều này có thể dẫn đến tình trạng căng thẳng cơ hàm và nghiến răng.
Các nghề có áp lực cạnh tranh cao, thường xuyên phải đưa ra các quyết định nhanh như nhà kinh doanh, nhân viên tài chính… cũng dễ bị stress dẫn đến nghiến răng.
Các nghề liên quan đến hoạt động mạo hiểm, đòi hỏi sự tập trung cao độ như phi công, lính dù… cũng có thể làm tăng căng thẳng và nghiến răng.

Do đó, người làm các ngành nghề này cần lưu ý đến vấn đề sức khỏe răng miệng của bản thân, thường xuyên khám răng để phát hiện và xử lý kịp thời tình trạng nghiến răng.

Yếu tố bản năng

Theo một số nghiên cứu, nghiến răng có thể xuất phát từ phản xạ có điều kiện – một hành vi bản năng của cơ thể khi ngủ say:

Khi ngủ say, cơ thể sẽ rơi vào giai đoạn REM và có xu hướng di chuyển các bộ phận như mắt, tay, chân một cách vô thức. Đây là phản xạ tự nhiên để “tập dượt” các chuyển động trong khi ngủ.
Ở một số người, phản xạ có điều kiện này sẽ kích hoạt cơ hàm siết chặt lại để nghiến răng. Đây được xem như một hành vi bản năng tự động của cơ thể mà họ không làm chủ được.
Nghiến răng do phản xạ có điều kiện sẽ xảy ra một cách ngẫu nhiên, không theo quy luật và người bệnh thường không nhận thức được.
Mức độ nghiêm trọng của hiện tượng này phụ thuộc vào tần suất và cường độ nghiến trong từng trường hợp cụ thể.

Như vậy, yếu tố bản năng trong giấc ngủ có thể khiến một số người nghiến răng một cách vô thức. Tuy nhiên, đây chỉ là một trong những nguyên nhân có thể gây ra tình trạng này.

Tác hại của việc nghiến răng khi ngủ

Nghiến răng ban đêm có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho răng miệng cũng như sức khỏe tổng thể nếu không được điều trị kịp thời. Cụ thể:

Nghiến răng mạnh sẽ làm hao mòn men răng, khiến răng dễ bị sâu và nhạy cảm hơn. Lâu dài, răng sẽ bị mòn nghiêm trọng, lộ ra lớp ngà màu vàng bên trong.
Áp lực mạnh từ việc nghiến răng còn gây ra các vết nứt, vỡ nhỏ trên bề mặt răng. Nếu nghiêm trọng, răng có thể bị gãy hoàn toàn.
Nghiến răng kéo dài cũng khiến các khớp hàm bị tổn thương, dẫn đến đau đớn vùng hàm, khó khăn khi nhai vào buổi sáng.
Lực nghiến mạnh còn khiến răng dịch chuyển, mất vị trí ban đầu và xếp khít với nhau. Điều này gây ra tình trạng răng mọc lệch lạc, hô móm.
Tiếng ồn do nghiến răng gây mất ngủ, làm gián đoạn giấc ngủ sâu, khiến cơ thể mệt mỏi, giảm năng suất làm việc.
Nghiến răng còn ảnh hưởng xấu đến các cơ vùng đầu, vai, gáy, gây đau nhức và mỏi cơ.

Như vậy, người bị nghiến răng cần điều trị sớm để ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm cho răng miệng và sức khỏe.

Khắc phục chứng nghiến răng khi ngủ

Nghiến răng ban đêm đang ngày càng trở thành vấn nạn sức khỏe răng miệng phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới. Thói quen xấu này không chỉ gây hại cho răng mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ, tinh thần và thể chất của người bệnh. Vậy cách chữa nghiến răng khi ngủ này như thế nào?

Điều trị kiểm soát stress

Kiểm soát căng thẳng, stress có vai trò rất quan trọng trong việc trị nghiến răng khi ngủ dân gian. Cụ thể:

Người bệnh có thể được điều trị tâm lý, trị liệu hành vi nhằm xác định nguyên nhân gốc rễ gây căng thẳng và tìm ra giải pháp xử lý.
Học các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền, xông hơi… giúp giải tỏa căng thẳng thần kinh, cơ bắp hiệu quả.
Tập thể dục thể thao đều đặn giúp tăng serotonin, endorphin có tác dụng cải thiện tâm trạng và giấc ngủ.
Chia sẻ cảm xúc với người thân, bạn bè để giảm bớt gánh nặng tâm lý.
Học cách sắp xếp thời gian biệt, cân bằng công việc và cuộc sống để giảm áp lực.

Việc kiểm soát căng thẳng có thể giúp làm giảm đáng kể tần suất và mức độ nghiêm trọng của tình trạng nghiến răng ở nhiều bệnh nhân.

Thay đổi thói quen vận động hàm và điều chỉnh hàm

Thay đổi cách vận động và cắn hợp lý cũng giúp ngăn ngừa nghiến răng hiệu quả. Cụ thể:

Bác sĩ có thể hướng dẫn cách thay đổi thói quen siết chặt hàm sai cách thành cách nghiến nhẹ nhàng và ít gây tổn thương hơn.
Điều chỉnh các răng hô móm, mọc lệch lạc về vị trí đúng bằng niềng răng giúp cắn hợp lý và giảm áp lực lên răng.
Đặt mão sứ hoặc bọc răng bị mòn để tăng chiều cao cắn, giảm ma sát khi nghiến răng.
Sử dụng các loại khí cụ bảo vệ răng như vỉ nắn chỉnh, miếng đệm chống nghiến răng… để bảo vệ răng khi ngủ.
Theo dõi và điều chỉnh định kỳ để cải thiện khớp cắn, giảm tối đa tổn thương cho răng.

Việc cắn khít, đúng cách và bảo vệ răng khi ngủ sẽ hạn chế tối đa tác hại của nghiến răng đối với răng miệng.

Sử dụng thuốc

Trong một số trường hợp, thuốc có thể được sử dụng như một cách chữa nghiến răng khi ngủ dưới sự giám sát của bác sĩ.

Các loại thuốc an thần, chống lo âu nhẹ có thể giúp làm giảm căng thẳng thần kinh, từ đó giảm nguy cơ nghiến răng do stress.
Thuốc chống co giật cơ nhẹ có thể được dùng để làm giãn cơ hàm và cơ nhai, hạn chế co thắt dẫn đến việc nghiến răng.
Thuốc giãn cơ được kê đơn trong một thời gian ngắn cũng có thể giúp cải thiện tình trạng nghiến răng về ban đêm.

Tuy nhiên, thuốc chỉ nên được sử dụng ngắn hạn và kết hợp với các biện pháp điều trị khác. Bệnh nhân cần tuân thủ theo đơn thuốc và sự giám sát của bác sĩ.

Can thiệp nha khoa

Các can thiệp nha khoa cũng đóng vai trò quan trọng trong cách trị nghiến răng, bao gồm:

Bác sĩ có thể chỉ định đeo khí cụ bảo vệ răng ban đêm như vỉ nắn chỉnh, miếng đệm chống nghiến giúp bảo vệ răng khỏi tổn thương do ma sát.
Trường hợp nghiến răng do răng mọc lệch lạc, bác sĩ sẽ đề xuất phương án niềng răng để điều chỉnh vị trí răng về đúng khớp cắn.
Đối với răng bị mòn, yếu do nghiến, bác sĩ có thể cho làm mão răng sứ, hoặc bọc răng bằng vật liệu composite để tăng độ cao, bảo vệ răng.
Trong một số trường hợp, phẫu thuật cắt bỏ phần xương hàm dư thừa cũng có thể giúp cải thiện khớp cắn và hạn chế nghiến răng.
Sau khi điều trị, bác sĩ sẽ theo dõi và điều chỉnh định kỳ 3-6 tháng một lần để duy trì hiệu quả.

Như vậy, can thiệp nha khoa đúng đắn sẽ giúp bảo vệ răng và cải thiện khả năng cắn hợp lý cho người bị nghiến răng.

Chú ý: 21 các bệnh về răng thường gặp mà bạn cần lưu ý

Kết luận

Nghiến răng khi ngủ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho răng miệng và sức khỏe tổng thể nếu không được điều trị kịp thời. Để khắc phục triệt để chứng bệnh này, người bệnh cần kết hợp nhiều biện pháp như điều trị tâm lý, can thiệp nha khoa, điều chỉnh thói quen sinh hoạt.

Việc tìm đến sự trợ giúp của bác sĩ chuyên khoa tại các cơ sở uy tín như Nha khoa Emedic sẽ giúp xác định chính xác nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, hiệu quả nhất. Hãy giữ gìn sức khỏe răng miệng và luôn có nụ cười tươi khỏe mạnh!