Nhiệt lưỡi: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Nhiệt lưỡi là tình trạng khá phổ biến mà nhiều người gặp phải. Đây là tình trạng lưỡi bị đỏ, sưng và đau rát khó chịu. Mặc dù không quá nghiêm trọng nhưng nhiệt lưỡi ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

MỤC LỤC

Qua bài viết này của Emedic Dental, hy vọng bạn đọc có thể nắm rõ hơn về các vấn đề liên quan đến nhiệt lưỡi từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến cách điều trị hiệu quả ngay tại nhà. Đây sẽ là những thông tin hữu ích giúp bạn đối phó với tình trạng rát lưỡi thường gặp.

Khái niệm nhiệt lưỡi?

Nhiệt miệng hay còn gọi là nhiệt lưỡi, là tình trạng lưỡi bị đỏ, sưng và đau rát do nhiễm trùng hoặc kích ứng. Đây là tình trạng khá phổ biến, thường không nghiêm trọng và có thể điều trị tại nhà. Nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng này là do vi khuẩn, nấm hoặc siêu vi. Các yếu tố khác như chế độ ăn uống, vệ sinh răng miệng kém, stress cũng có thể dẫn đến nhiệt lưỡi.

Nguyên nhân bị nhiệt lưỡi

Nhiệt lưỡi là tình trạng khá phổ biến, ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt và sức khỏe của người bệnh. Để điều trị triệt để, trước tiên chúng ta cần tìm hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm nhiễm này. Có rất nhiều yếu tố có thể gây nên tình trạng nhiệt miệng, nhiệt lưỡi. Cụ thể các nguyên nhân bao gồm:

Vi khuẩn: Các loại vi khuẩn thường gặp như tụ cầu khuẩn vàng, tụ cầu khuẩn trắng gây viêm họng; liên cầu khuẩn nhóm A gây viêm amidan, viêm mũi; phế cầu khuẩn gây viêm phổi…
Nấm: Nấm Candida albicans là một trong những nguyên nhân phổ biến gây nhiệt lưỡi. Nấm có thể phát triển quá mức do sử dụng thuốc kháng sinh, suy giảm miễn dịch.
Siêu vi: Các siêu vi như adenovirus, coxsackievirus gây bệnh cảm lạnh thông thường cũng có thể dẫn đến tình trạng viêm nhiễm ở lưỡi.
Chấn thương: Do cắn phải lưỡi, va chạm với răng sâu, gãy hoặc những chiếc răng có bề mặt sắc nhọn… làm tổn thương lớp niêm mạc lưỡi.
Bỏng: Ăn phải thức ăn quá nóng, hóa chất tẩy rửa, axit mạnh… gây bỏng rát ở lưỡi.
Dị ứng: Phản ứng với một số loại thực phẩm như hải sản, các loại hạt, sữa; dị ứng với kem đánh răng, nước súc miệng chứa cồn hoặc paraben.
Bệnh tự miễn: Bệnh nhân viêm da, xơ cứng bì, đa u tủy… có thể bị tổn thương niêm mạc miệng do rối loạn miễn dịch.
Thiếu hụt vitamin: Thiếu vitamin B, sắt, kẽm, axit folic gây rối loạn chuyển hóa, suy giảm miễn dịch dẫn đến nhiễm trùng.
Stress: Làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng, trong đó có thể gây viêm nhiễm ở lưỡi.

Như vậy, nguyên nhân gây nhiệt lưỡi rất đa dạng, từ các bệnh nhiễm trùng, chấn thương, dị ứng đến rối loạn nội tiết và thiếu hụt dinh dưỡng. Để điều trị hiệu quả, người bệnh cần xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh để có cách điều trị phù hợp.

Triệu chứng thường gặp của nhiệt lưỡi

Nhiệt lưỡi thường đi kèm với nhiều triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe. Các dấu hiệu của bệnh bao gồm:

Khi bị nhiệt lưỡi, người bệnh thường gặp các triệu chứng ở lưỡi và khoang miệng. Bên cạnh đó, tùy mức độ nặng nhẹ mà bệnh nhân có thể gặp thêm một số triệu chứng toàn thân khác. Điển hình là các triệu chứng sau:

Thay đổi màu sắc lưỡi: lưỡi đỏ tươi, đỏ thẫm hoặc tím đỏ
Sưng lưỡi: sưng nề toàn bộ hoặc từng phần lưỡi
Đau rát lưỡi: cảm giác đau rát nhức nhối lan tỏa khắp lưỡi
Rát, đau khi ăn uống: do tiếp xúc trực tiếp với thức ăn gây kích ứng
Khó nuốt: do lưỡi sưng to, viêm nặng
Khô miệng, khát nước: do giảm tiết nước bọt
Giảm hoặc mất vị giác: do tổn thương lưỡi
Hôi miệng từ cổ họng: do tích tụ vi khuẩn
Sốt: sốt nhẹ hoặc sốt cao tùy mức độ nhiễm trùng
Mệt mỏi, ớn lạnh: do sốt, cơ thể suy nhược
Viêm họng, amidan: do nhiễm trùng lan rộng
Phát ban: do dị ứng (nấm, tỏi, sữa…)

Ngoài ra, tùy từng nguyên nhân mà triệu chứng có thể khác biệt. Cần đi khám để xác định chính xác.

Cách khắc phục nhiệt ở lưỡi tại nhà đơn giản

Khi mắc phải tình trạng nhiệt lưỡi nhẹ, người bệnh hoàn toàn có thể tự điều trị tại nhà với các biện pháp đơn giản sau:

Súc miệng bằng nước muối loãng hoặc nước baking soda: Súc miệng 2-3 lần/ngày với nước ấm pha muối hoặc baking soda để làm sạch và kháng khuẩn.
Uống nhiều nước, trái cây giàu nước: Uống 2-3 lít nước, nước ép hoa quả tươi mỗi ngày để giữ ẩm và làm dịu lưỡi.
Tránh các thực phẩm cay nóng, chua, mặn, đường: Không nên ăn gia vị cay, trái cây chua, thức ăn mặn vì sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng.
Dùng thuốc mỡ bôi ngoài: Thuốc mỡ chứa lidocaine, benzocaine… có tác dụng gây tê, giảm đau khi bôi lên lưỡi.
Ăn sữa chua, uống probiotic: Giúp cân bằng hệ vi khuẩn, tăng cường miễn dịch cho cơ thể.
Đắp đá lên lưỡi: Đá viên giúp giảm sưng, mát lưỡi và cảm giác đau rát.
Dùng thuốc gel chống viêm: Các loại gel chứa lidocaine, benzocaine… sẽ làm dịu vùng lưỡi bị tổn thương.
Nghỉ ngơi, tránh căng thẳng: Stress kéo dài sẽ làm chậm quá trình phục hồi.

Như vậy, với các biện pháp vệ sinh răng miệng, bổ sung dinh dưỡng, điều chỉnh chế độ ăn uống và sử dụng một số loại thuốc đơn giản, người bệnh hoàn toàn có thể cải thiện tình trạng nhiệt lưỡi nhẹ tại nhà mà không cần dùng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, nếu tình trạng không thuyên giảm sau 3-5 ngày, cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị triệt để.

Phương pháp phòng ngừa bệnh nhiệt lưỡi

Nhiệt lưỡi là tình trạng viêm nhiễm khó chịu và có thể dễ dàng tái phát. Do đó, điều quan trọng là người bệnh cần có biện pháp phòng ngừa hiệu quả để tránh tình trạng này tái phát. Một số lưu ý sau sẽ giúp bạn phòng tránh nhiệt lưỡi:

Thực hiện vệ sinh răng miệng đúng cách 2 lần/ngày, dùng chỉ nha khoa để lau sạch kẽ răng
Không dùng chung bát đũa, cốc, khăn mặt với người bệnh để tránh lây nhiễm
Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày để giữ độ ẩm khoang miệng
Ăn đa dạng thực phẩm: trái cây, rau xanh, chất đạm, bột để cung cấp đủ dưỡng chất
Hạn chế tiêu thụ đồ uống có cồn, cà phê; thức ăn cay nóng, mặn, chua
Không hút thuốc lá; hạn chế rượu bia
Tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc để giảm stress
Thoa kem dưỡng ẩm, dầu ô liu lên môi và lưỡi để tránh khô rát
Đi khám định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý về miệng
Cân bằng lượng đường trong máu nếu bị tiểu đường
Tăng cường sức đề kháng cho cơ thể bằng cách tập luyện, đủ giấc ngủ, ăn uống hợp lý

Như vậy, thông qua việc thực hiện tốt công tác vệ sinh răng miệng, có chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh, người bệnh có thể phòng tránh hiệu quả tình trạng nhiệt lưỡi. Điều quan trọng là cần kiên trì áp dụng các biện pháp phòng bệnh lâu dài để bảo vệ sức khỏe răng miệng và toàn thân.

Vệ sinh răng miệng sạch sẽ để tránh bị nhiệt lưỡi

Những thực phẩm nào nên tránh khi bị nhiệt ở lưỡi?

Khi bị nhiệt lưỡi, bạn nên tránh các loại thực phẩm sau đây để không làm tình trạng trầm trọng hơn:

Đồ uống có cồn, cà phê: rượu bia, cà phê làm khô miệng, kích ứng lưỡi
Gia vị cay: ớt, tiêu, hạt tiêu, tỏi, gừng… gây kích ứng niêm mạc miệng
Thực phẩm chua: chanh, me, dấm, mật ong… làm tăng tình trạng viêm nhiễm
Đồ ngọt: bánh kẹo, nước có ga, nước ngọt có gas… kích thích lưỡi bị tổn thương
Thức ăn mặn: thịt muối, cá khô, lạp xưởng, đồ hộp… gây khó chịu, đau rát lưỡi
Các loại hạt: hạt dẻ, hạnh nhân, hạt hướng dương… dễ bám vào lưỡi gây khó nuốt
Thịt đỏ, thịt chế biến sẵn: khó tiêu hóa, dễ gây nóng trong
Đồ ăn nhanh, đồ chiên xào: chứa nhiều dầu mỡ, gia vị khó tiêu

Thay vào đó nên ăn cháo, súp lỏng, rau xanh, hoa quả nhạt dễ tiêu hóa, bổ sung dưỡng chất cho cơ thể.

Khi nào nên thăm bác sĩ khi gặp vấn đề nhiệt lưỡi

Nhiệt lưỡi thường là tình trạng nhẹ, có thể điều trị tại nhà. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cần phải đến gặp bác sĩ để được thăm khám và can thiệp y tế kịp thời.

Khi bị nhiệt lưỡi, người bệnh cần lưu ý nhận biết các dấu hiệu bất thường để biết khi nào cần đến gặp bác sĩ. Các trường hợp cần đi khám gồm:

Nhiệt lưỡi kéo dài trên 10 ngày mà không thuyên giảm dù đã điều trị tại nhà
Sốt cao trên 38 độ C kèm theo ớn lạnh, mệt mỏi kéo dài
Khó thở, khó nuốt, nuốt đau
Các vết loét, xước trắng hoặc đỏ tập trung ở lưỡi
Sưng lưỡi quá to, đau nhức dữ dội lan tỏa cả vùng hàm mặt
Xuất hiện mủ, chảy máu ở lưỡi hoặc khoang miệng
Xuất hiện ban đỏ, phát ban khắp người
Đau nhức cổ họng, amidan sưng đỏ
Bệnh nhân có bệnh lý nền như suy giảm miễn dịch, tiểu đường…
Trẻ em dưới 12 tuổi bị nhiệt lưỡi kèm theo các biểu hiện bất thường

Khi đi khám, bác sĩ sẽ cho làm các xét nghiệm cần thiết để đưa ra chẩn đoán chính xác và điều trị phù hợp.

Phân biệt nhiệt miệng ở lưỡi và ung thư lưỡi

Nhiệt lưỡi và ung thư lưỡi có một số triệu chứng tương đồng như đỏ, sưng lưỡi, đau rát miệng. Tuy nhiên, hai bệnh lý này có những điểm khác biệt sau:

Nhiệt lưỡi thường kèm sốt, cảm giác nóng rát toàn thân. Ung thư lưỡi hiếm khi sốt.
Nhiệt lưỡi có thể lan khắp niêm mạc miệng. Ung thư thường xuất hiện ở một vị trí và không lan rộng.
Đau đớn: Nhiệt lưỡi đau rát nhiều hơn, nhất là khi ăn uống. Ung thư ban đầu ít đau.
Hình thức: Nhiệt lưỡi thường xuất hiện dưới dạng vết loét nhỏ, nông. Ung thư thành khối u lồi lên, loét sâu.
Sưng hạch: Nhiệt lưỡi hiếm khi lan đến hạch bạch huyết. Ung thư lưỡi có thể di căn hạch cổ.
Khả năng tự khỏi: Nhiệt lưỡi có thể tự khỏi nếu điều trị đúng cách. Ung thư lưỡi không thể tự khỏi.

Nếu có bất cứ dấu hiệu bất thường nào ở lưỡi kéo dài trên 2 tuần, cần đi khám ngay để loại trừ nguy cơ ung thư.

Câu hỏi thường gặp về vấn đề nhiệt miệng, nhiệt lưỡi

Nhiệt lưỡi có lây qua đường hô hấp không?

Nhiệt lưỡi do một số loại vi khuẩn, nấm gây ra có khả năng lây lan qua đường hô hấp nhưng mức độ lây nhiễm không cao.

Cụ thể:

Khi bệnh nhân ho, hắt hơi, nói chuyện, các giọt bắn có chứa mầm bệnh có thể phát tán vào không khí. Người lành hít phải các giọt bắn này có nguy cơ nhiễm bệnh.
Tiếp xúc gần với người bệnh như hôn, dùng chung đồ dùng cá nhân cũng làm tăng nguy cơ lây lan bệnh.
Dùng chung bát đũa, cốc, khăn mặt với người bệnh cũng có thể là phương tiện truyền bệnh gián tiếp.

Tuy nhiên, nhiệt lưỡi không lây lan rộng rãi và dễ dàng như cảm cúm. Nếu thực hiện tốt cách ly, vệ sinh phòng bệnh thì nguy cơ lây nhiễm khá thấp.

Uống thuốc kháng sinh có chữa được nhiệt lưỡi không?

Việc sử dụng kháng sinh để điều trị nhiệt lưỡi cần được cân nhắc thận trọng:

Kháng sinh chỉ có tác dụng với nhiệt lưỡi do vi khuẩn gây ra, không có tác dụng với các trường hợp do virus, nấm hoặc dị ứng.
Kháng sinh chỉ nên được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ, sau khi làm các xét nghiệm cần thiết để xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh.
Tự ý sử dụng kháng sinh khi chưa chắc chắn nguyên nhân có thể làm tình trạng nặng hơn do vi khuẩn kháng thuốc hoặc gây ra phản ứng phụ.
Cần tuân thủ liều lượng và thời gian dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không nên tự ý ngừng thuốc giữa chừng.

Như vậy, kháng sinh chỉ mang lại hiệu quả với một số trường hợp nhiệt lưỡi do vi khuẩn. Việc sử dụng cần theo sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Có nên dùng các loại thuốc cảm lạnh, giảm đau khi bị nhiệt lưỡi?

Việc sử dụng các loại thuốc cảm lạnh, hạ sốt khi bị nhiệt lưỡi cần lưu ý:

Các thuốc như paracetamol, ibuprofen có tác dụng hạ sốt, giảm đau nhức cho người bị nhiệt lưỡi. Tuy nhiên, chúng chỉ giảm triệu chứng chứ không chữa khỏi bệnh.
Chỉ nên dùng khi thực sự cần thiết, ưu tiên các biện pháp điều trị tại nhà đơn giản hơn. Không lạm dụng thuốc kéo dài.
Tuân thủ liều dùng và thời gian dùng thuốc ghi trên bao bì. Không vượt quá liều cho phép trong ngày.
Không dùng đồng thời nhiều loại thuốc giảm đau hạ sốt tránh gây quá liều.
Ngừng thuốc nếu thấy dấu hiệu bất thường như phát ban, khó thở.
Không cho trẻ em dưới 12 tuổi dùng thuốc khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.

Như vậy, các loại thuốc này chỉ mang lại lợi ích hạn chế, cần sử dụng thận trọng theo hướng dẫn. Điều trị triệt để vẫn cần xác định rõ nguyên nhân gây bệnh.

Có uống vitamin C để hỗ trợ điều trị nhiệt lưỡi được không?

Vitamin C có thể hỗ trợ điều trị nhiệt lưỡi nhưng cần lưu ý:

Vitamin C là chất dinh dưỡng quan trọng, giúp tăng cường miễn dịch chống lại các bệnh nhiễm trùng. Do đó, bổ sung vitamin C có lợi cho người bị nhiệt lưỡi.
Tuy nhiên, vitamin C chỉ đóng vai trò hỗ trợ chứ không thể thay thế các phương pháp điều trị chính như dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Không nên lạm dụng vitamin C quá liều định mà cần tuân thủ liều lượng khuyến nghị hằng ngày.
Kết hợp vitamin C với chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý sẽ đem lại hiệu quả tốt nhất.
Nếu triệu chứng không thuyên giảm sau 1 tuần dùng vitamin C, cần đến gặp bác sĩ để điều trị triệt để.

Như vậy, vitamin C đóng vai trò hỗ trợ điều trị nhưng không thể thay thế thuốc. Cần kết hợp nhiều biện pháp để đạt hiệu quả tốt nhất.

Có nên vệ sinh răng miệng thường xuyên hơn khi bị nhiệt lưỡi không?

Vệ sinh răng miệng thường xuyên, đúng cách có lợi cho người bị nhiệt lưỡi:

Vệ sinh răng miệng sạch sẽ sẽ loại bỏ các mảnh thức ăn thừa, bọt bám dính là nơi vi khuẩn phát triển.
Súc miệng bằng nước muối hoặc các dung dịch kháng khuẩn giúp làm sạch và khử trùng khoang miệng.
Tuy nhiên, nên sử dụng bàn chải mềm, đánh răng nhẹ nhàng để không làm tổn thương thêm lưỡi đang bị viêm nhiễm.
Có thể tăng tần suất vệ sinh lên 3-4 lần/ngày nếu cần.
Gặp bác sĩ nha khoa nếu cần vệ sinh răng miệng chuyên sâu hơn.

Như vậy, vệ sinh răng miệng đúng cách sẽ giúp ngăn ngừa nhiễm trùng và hỗ trợ điều trị nhiệt lưỡi. Tuy nhiên cần thực hiện nhẹ nhàng, tránh làm tổn thương lưỡi hơn.

Ăn đá viên có làm giảm triệu chứng nhiệt lưỡi không?

Ăn đá viên có thể giúp giảm triệu chứng nhiệt lưỡi đến mức độ nhất định:

Đá viên có tác dụng làm dịu vùng bị viêm nhiễm, giảm cảm giác đau rát và khó chịu do lưỡi sưng.
Đá cũng góp phần làm se khít các mao mạch bị giãn nở, giảm tình trạng viêm sưng của lưỡi.
Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp hỗ trợ giảm triệu chứng tạm thời. Đá không thể điều trị triệt để nhiệt lưỡi.
Không nên lạm dụng đá quá lâu vì có thể gây tổn thương đến lưỡi.
Sau khi dùng đá, cần kết hợp các biện pháp điều trị khác như súc miệng bằng nước muối, dùng thuốc theo chỉ định để điều trị dứt điểm.

Như vậy, đá viên chỉ mang lại lợi ích hạn chế trong việc làm dịu triệu chứng. Người bệnh không nên quá phụ thuộc vào biện pháp này mà cần phối hợp điều trị đa dạng.

Như vậy, qua bài viết này, bạn đọc đã được cung cấp những thông tin cơ bản nhưng khá đầy đủ xoay quanh vấn đề nhiệt lưỡi. Từ định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng cho đến cách điều trị và phòng tránh bệnh, hy vọng bài viết sẽ giúp ích cho bạn trong việc hiểu rõ và xử lý tình trạng rát lưỡi thường gặp.

Xem thêm: