Phanh môi bám thấp là gì? Biện pháp khắc phục hiệu quả cho trẻ

Phanh môi bám thấp là một dị tật bẩm sinh khá phổ biến ở trẻ sơ sinh, đặc trưng bởi tình trạng môi dưới dính chặt vào lưỡi. Theo thống kê, khoảng 1/700 trẻ sơ sinh bị ảnh hưởng bởi dị tật này. Tuy là dị tật nhỏ nhưng nếu không được điều trị kịp thời, phanh môi bám thấp có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như suy dinh dưỡng, rối loạn về ngôn ngữ và tâm lý cho trẻ.

MỤC LỤC

Vậy phanh môi bám thấp là gì? Làm thế nào để nhận biết trẻ bị phanh môi? Đâu là tuổi thích hợp và cách điều trị phù hợp cho bệnh lý này? Bài viết dưới đây, Nha khoa Emedic Group sẽ cung cấp cho các bậc phụ huynh những thông tin hữu ích về nguyên nhân, cách nhận biết và điều trị phanh môi bám thấp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ để có thể xử lý kịp thời tình trạng này.

Phanh môi bám thấp là như thế nào?

Phanh môi bám thấp hay còn gọi là dính thắng môi bám thấp là một dạng dị tật bẩm sinh ở trẻ sơ sinh, trong đó môi dưới của trẻ bị dính chặt vào phần lưỡi. Đây được xem là một trong những khuyết tật phổ biến nhất ở trẻ, chiếm khoảng 1/700 trẻ sơ sinh bị phanh môi bám thấp.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do sự phát triển không hoàn thiện của môi dưới ở thai nhi. Khi thai nhi đang hình thành trong bụng mẹ, các mô trên khuôn mặt đang trong quá trình phát triển và liên kết với nhau. Tuy nhiên, đôi khi quá trình này bị gián đoạn, khiến các mô không liên kết hoàn chỉnh, dẫn đến tình trạng môi dưới không được hình thành đầy đủ và bị dính liền vào lưỡi.

Trẻ bị phanh môi bám thấp thường có biểu hiện môi dưới nhỏ hẹp, bị kéo xuống và dính chặt vào phần lưỡi. Điều này khiến trẻ gặp nhiều khó khăn trong việc bú mẹ, ăn uống. Nếu không được can thiệp và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể để lại nhiều di chứng nguy hiểm cho trẻ.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị phanh môi thấp

Phanh môi thấp là tình trạng môi dưới của trẻ bị dính chặt vào lưỡi gây ra nhiều rắc rối trong việc bú mẹ, ăn uống của trẻ. Để có thể phát hiện sớm tình trạng này, cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu sau:

Môi dưới của trẻ có kích thước nhỏ hơn so với môi trên và thường xuyên bị kéo xuống dưới. Nếu quan sát kỹ có thể thấy rõ phần môi dưới dính chặt vào lưỡi.
Khi bú, sữa thường trào ra ngoài từ mép hoặc mũi của trẻ. Điều này là do trẻ không thể khép kín được miệng để mút vú mẹ hoặc núm vú cao su.
Trẻ hay bị sặc sữa khi bú, có biểu hiện ho sặc sụa và khó khăn khi nuốt. Một phần lượng sữa trào ngược ra ngoài thay vì đi vào dạ dày.
Trẻ thường xuyên quấy khóc, khó chịu và mất ngủ. Đặc biệt là sau khi bú, trẻ hay quấy vì bị đau rát ở vùng miệng.
Khi quan sát kỹ, có thể thấy lưỡi của trẻ thường xuyên bị co quắp hoặc giật giật. Đây là biểu hiện của việc lưỡi bị kẹt và không thể vận động bình thường.
Trẻ rất khó mở miệng ra khi bú. Ngay cả khi người lớn dùng ngón tay ấn nhẹ cũng khó có thể mở rộng được miệng của trẻ.

Nếu trẻ có ít nhất 2-3 biểu hiện kéo dài trong vài ngày, cha mẹ nên đưa con đi khám bác sĩ chuyên khoa sơ sinh để được thăm khám và xác định chính xác tình trạng phanh môi thấp. Việc điều trị càng sớm càng tốt giúp hạn chế những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Phanh môi bám thấp ảnh hưởng thế nào đến trẻ?

Phanh môi bám thấp có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ nếu không được can thiệp kịp thời, bao gồm:

Ảnh hưởng đến khả năng bú mẹ, dinh dưỡng của trẻ

Phanh môi khiến trẻ gặp rất nhiều trở ngại trong việc bú mẹ và tiếp nhận dinh dưỡng, cụ thể:

Do môi dưới bị dính chặt nên trẻ không thể khép kín miệng lại để mút vú mẹ hay bình sữa một cách hiệu quả. Trẻ chỉ có thể mút qua quýt, khiến lượng sữa nuốt vào cơ thể ít hơn.
Trẻ rất dễ bị sặc sữa khi bú, sữa thường xuyên trào ra ngoài từ mũi và miệng thay vì vào dạ dày. Điều này khiến trẻ mất nước, mất sữa.
Do bú kém hiệu quả, trẻ thường biểu hiện ra dấu hiệu đói, quấy khóc nhiều hơn nhưng lại không thể bú đủ no. Tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến chậm tăng cân, suy dinh dưỡng.
Việc bú khó khăn cũng khiến trẻ mệt mỏi, giảm sức bú. Mẹ cũng có xu hướng cho bú ít hơn do lo sợ trẻ bị sặc sữa.
Trẻ không được cung cấp đủ lượng sữa cần thiết, dễ bị thiếu hụt các chất dinh dưỡng then chốt cho sự phát triển như canxi, sắt, vitamin…

Như vậy, phanh môi gây ảnh hưởng rất lớn đến khả năng bú mẹ và hấp thu dinh dưỡng của trẻ. Do đó, việc điều trị kịp thời rất cần thiết để đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ.

Phanh môi khiến trẻ gặp rất nhiều trở ngại trong việc bú mẹ và tiếp nhận dinh dưỡng

Ảnh hưởng đến khả năng nói và ngôn ngữ của trẻ

Phanh môi bám thấp không chỉ ảnh hưởng đến khả năng bú mẹ mà còn gây ra những tác động xấu đến sự phát triển ngôn ngữ và khả năng nói của trẻ sau này:

Do môi dưới bị dính chặt, trẻ gặp khó khăn trong việc vận động môi để phát âm rõ ràng các từ. Hầu hết trẻ phanh môi đều bị nói líu, khó hiểu.
Khi trẻ lớn dần lên 2-3 tuổi, nhiều trẻ bắt đầu nói ngọng và nói cụt ngủn do cơ vòm họng, lưỡi không được kích thích phát triển đúng cách.
Trẻ thường bị đảo ngược các phụ âm, mất âm cuối gây khó hiểu khi giao tiếp. Một số trẻ bị nặng có thể mất khả năng nói hoàn toàn.
Rối loạn ngôn ngữ do phanh môi còn khiến trẻ ngại giao tiếp, khó hòa nhập cộng đồng, ảnh hưởng xấu đến tâm lý.
Khả năng học tập của trẻ cũng bị ảnh hưởng khi gặp khó khăn trong việc phát âm, đọc và hiểu các bài học.

Do đó, việc điều trị sớm giúp trẻ phục hồi khả năng nói và ngôn ngữ, tránh để lại di chứng về sau. Đây là lý do tại sao phẫu thuật cắt phanh môi cần được thực hiện càng sớm càng tốt.

Gây đau đớn, khó chịu cho trẻ

Phanh môi khiến trẻ luôn phải chịu đau đớn và khó chịu kéo dài do:

Môi và lưỡi bị kẹt chặt vào nhau, không thể di chuyển tự do. Sự ma sát liên tục này khiến trẻ cảm thấy đau rát ở vùng miệng.
Khi bú, trẻ phải dùng nhiều sức để mút sữa. Sự cố gắng quá mức này dễ làm vết thương do ma sát trầm trọng thêm.
Niêm mạc miệng và lưỡi của trẻ thường bị viêm, loét do tiếp xúc quá nhiều. Lưỡi của trẻ cũng có thể bị tổn thương do bị kéo căng quá mức.
Sau khi bú, trẻ thường quấy khóc liên tục vì bị đau đớn. Trẻ khó có thể ngủ say giấc do cảm giác khó chịu từ vết thương.
Tình trạng đau, viêm, loét kéo dài sẽ khiến trẻ mệt mỏi, chán ăn và dễ mắc các bệnh về đường hô hấp.

Như vậy, phanh môi gây ra những cơn đau dai dẳng, khiến trẻ luôn trong tình trạng khó chịu. Điều này ảnh hưởng lớn tới chất lượng sống và sức khỏe tinh thần của trẻ nếu không được xử lý kịp thời.

Ảnh hưởng đến tâm lý

Phanh môi bám thấp có những tác động tiêu cực đến tâm lý và tính cách của trẻ:

Do môi dưới bị teo nhỏ và dính vào lưỡi nên khuôn mặt của trẻ có phần mất thăng bằng, không đều. Điều này khiến trẻ cảm thấy tự ti về ngoại hình của mình.
Trẻ thường ít cười và ngại giao tiếp vì tự ý thức rằng mình có khuyết điểm. Trẻ dễ trở nên lầm lì, nhút nhát và thiếu tự tin hơn.
Khi bước vào trường học, nhiều trẻ bị bạn cùng lứa trêu chọc, chế giễu về ngoại hình. Điều này khiến trẻ cảm thấy tổn thương và dễ rơi vào trầm cảm.
Một số trẻ do tự ti quá mức nên ngại tiếp xúc với bạn bè và dễ bị cô lập. Điều này ảnh hưởng xấu đến khả năng hòa nhập của trẻ.
Tổn thương về mặt tinh thần nếu kéo dài, trẻ dễ trở nên bị động, thiếu tự tin và khó vượt qua các khó khăn trong cuộc sống.

Do đó, việc điều trị kịp thời giúp khắc phục khuyết điểm, tăng sự tự tin và phát triển tính cách tốt cho trẻ sau này.

Gây biến dạng khuôn mặt khi trẻ lớn

Nếu tình trạng phanh môi không được phẫu thuật sửa chữa kịp thời, trẻ sẽ dần xuất hiện những biến dạng về khuôn mặt:

Do phần môi dưới bị co kéo xuống dưới nên khi trẻ lớn dần, cằm sẽ trồi lên, nhô ra phía trước. Điều này gây mất thẩm mỹ và mất cân đối khuôn mặt.
Hàm trên của trẻ cũng dần phát triển quá mức do không có sự cân bằng từ phía dưới. Hàm trên nhô cao khiến gương mặt bị biến dạng.
Răng của trẻ cũng dễ mọc lệch lạc, không đều và đôi khi bị lồi ra ngoài.
Khuôn mặt có hình dạng giống chữ V ngược do phần cằm và hàm trên quá phát triển so với phần mũi và môi bị lép.
Ngoài ra, do không được phẫu thuật từ sớm nên vùng xương hàm và cơ khép môi của trẻ không được kích thích phát triển. Điều này cũng góp phần gây ra các biến dạng.

Chính vì thế, việc phẫu thuật cắt phanh môi càng sớm càng tốt giúp tránh gây ra các biến dạng về lâu dài cho gương mặt của trẻ.

Chính vì thế, khi phát hiện trẻ bị phanh môi bám thấp cần nhanh chóng đưa trẻ đi điều trị để tránh những hậu quả đáng tiếc cho tương lai của trẻ.

Nếu không được điều trị phanh môi bám thấp kịp thời, trẻ sẽ dần xuất hiện những biến dạng về khuôn mặt

Cách điều trị phanh môi bám thấp ở trẻ

Hiện nay, phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả nhất đối với trẻ bị phanh môi đó là phẫu thuật. Có 2 kỹ thuật phẫu thuật chính được sử dụng:

Phẫu thuật cắt phanh môi truyền thống

Phẫu thuật cắt phanh môi truyền thống là phương pháp điều trị phanh môi lâu đời và phổ biến nhất hiện nay. Quy trình cụ thể như sau:

Trước phẫu thuật, bác sĩ sẽ kiểm tra sức khỏe tổng quát của trẻ để đảm bảo an toàn. Sau đó, trẻ sẽ được gây mê toàn thân bằng thuốc mê qua đường tiêm hoặc hít để ngủ say suốt thời gian mổ.
Khi trẻ đã ngủ say, bác sĩ sẽ đánh dấu vùng da và niêm mạc cần cắt ở môi dưới và lưỡi bằng bút vẽ trên da.
Tiếp theo, dùng dao mổ hoặc kéo phẫu thuật chuyên dụng để cắt đứt phần da và niêm mạc nối dính giữa môi dưới và lưỡi. Lưu ý tránh cắt sâu vào cơ và dây thần kinh để hạn chế tổn thương.
Sau khi cắt xong, bác sĩ sẽ khâu lại vết mổ bằng chỉ khâu vô trùng. Có thể cần nong giãn thêm môi dưới để tạo hình lại cân đối trước khi khâu lại.
Cuối cùng, băng gạc vết mổ và để lại một đường thoát dịch nhỏ. Sau khi tỉnh táo, trẻ có thể được cho về nhà cùng gia đình.

Ưu điểm của phương pháp này là đơn giản, dễ thực hiện, chi phí thấp. Tuy nhiên, nhược điểm là để lại sẹo dài ở môi và thời gian phục hồi kéo dài hơn (khoảng 2 tuần).

Phẫu thuật cắt phanh môi truyền thống là phương pháp điều trị phanh môi phổ biến nhất hiện nay

Phẫu thuật cắt phanh môi bằng Laser

Phẫu thuật cắt phanh môi bằng laser là phương pháp hiện đại được áp dụng ngày càng phổ biến, với những ưu điểm sau:

Thay vì dùng dao mổ truyền thống, phẫu thuật này sử dụng tia laser có công suất vừa phải để cắt đứt các mô liên kết giữa môi và lưỡi.
Laser vừa có tác dụng cắt lại vừa đốt đi các tế bào xung quanh vùng phẫu thuật nên hạn chế tối đa chảy máu.
Vết thương sau mổ nhờ đó liền nhanh và ít để lại sẹo hơn so với cách mổ truyền thống.
Trẻ ít bị đau sau phẫu thuật và thời gian phục hồi nhanh chóng chỉ sau 3-5 ngày.
Laser diệt khuẩn tốt nên hạn chế nguy cơ viêm nhiễm vết mổ.
Có thể áp dụng điều trị được nhiều trường hợp phanh môi nhẹ khác nhau.

Tuy nhiên, phẫu thuật bằng laser có chi phí cao hơn nhiều so với phương pháp truyền thống. Do đó, phụ huynh cần cân nhắc kỹ càng trước khi lựa chọn phương pháp phẫu thuật cho con.

Những lưu ý sau khi trẻ cắt phanh môi bám thấp

Sau khi trẻ được phẫu thuật cắt phanh môi thành công, cha mẹ cần lưu ý những vấn đề sau để quá trình hồi phục diễn ra tốt nhất:

Cho trẻ uống thuốc giảm đau và kháng sinh đúng liều lượng và đủ ngày theo đơn của bác sĩ. Điều này giúp trẻ dễ chịu hơn và phòng tránh nguy cơ nhiễm trùng.
Vệ sinh vết mổ sạch sẽ bằng nước muối sinh lý hoặc các dung dịch sát khuẩn khác. Không để vết mổ tiếp xúc trực tiếp với nước hay thức ăn.
Cho trẻ uống nhiều nước, ăn đồ mềm, lỏng, dễ nuốt. Hạn chế các thức ăn cứng, khó nhai như thịt, cá trong 1-2 tuần đầu.
Nên cho trẻ bú bình thay vì bú mẹ trực tiếp để tránh chạm vào vết mổ. Khi cho bú bình cũng nên tì đầu trẻ thật nhẹ nhàng để tránh tổn thương.
Giúp trẻ luyện tập các bài tập vận động cơ nhai và cơ lưỡi để thích nghi dần sau khi cắt phanh môi. Có thể massage nhẹ nhàng, kích thích cơ mặt và lưỡi của bé.
Theo dõi sát sao tình trạng vết mổ, nếu thấy bất cứ dấu hiệu bất thường nào như đau, sưng, chảy máu, nhiễm trùng…cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.
Sau 1 tuần, nên đưa trẻ đi tái khám để bác sĩ kiểm tra tình hình phục hồi và tháo chỉ nếu vết mổ đã lành tốt.
Tiếp tục đưa trẻ đi theo dõi định kỳ 1 tháng/lần trong 3 tháng đầu sau phẫu thuật.
Trong thời gian đầu, cha mẹ cần kiên nhẫn, động viên và khích lệ trẻ tập ăn uống, nói chuyện. Tránh la mắng hay gây áp lực tinh thần cho trẻ.

Những lưu ý trên sẽ giúp quá trình hồi phục và phát triển của trẻ diễn ra thuận lợi nhất sau ca phẫu thuật.

Sau khi trẻ được phẫu thuật cắt phanh môi thành công, cha mẹ cần lưu ý những vấn đề gì?

Độ tuổi thích hợp để cắt phanh môi ở trẻ em

Độ tuổi lý tưởng nhất để tiến hành phẫu thuật cắt phanh môi cho trẻ là khoảng 3-6 tháng tuổi. Lý do là:

Lúc này, các cơ quan và chức năng của trẻ đã phát triển tương đối hoàn thiện để có thể phục hồi tốt sau phẫu thuật. Hệ miễn dịch và sức đề kháng của trẻ cũng mạnh mẽ hơn so với trẻ sơ sinh.
Trẻ đã qua giai đoạn thích nghi những ngày đầu sau sinh. Các cơ quan như tim, phổi, thận đã ổn định hoạt động tốt hơn để có thể đối phó với phẫu thuật.
Khả năng bú mút, nuốt, ăn uống của trẻ cũng đã phát triển, dễ dàng hồi phục hơn sau khi cắt phanh môi.
Não bộ của trẻ đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ nhất, việc cắt sớm sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt hơn.
Vết mổ nhỏ, mau lành, ít để lại sẹo và cảm giác khó chịu.

Nhược điểm của việc cắt quá sớm (dưới 2 tháng) là trẻ có nguy cơ mất nước, rối loạn đường huyết và tử vong cao hơn do chưa thích nghi hoàn toàn với môi trường bên ngoài. Do đó, phẫu thuật nên được lên lịch sau 2 tháng tuổi để đảm bảo an toàn cho trẻ.

Những lưu ý cần biết sau khi cắt phanh môi bám thấp

Sau khi trẻ được phẫu thuật cắt phanh môi, cha mẹ cần lưu ý một số vấn đề sau để quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi:

Cho trẻ uống đủ liều lượng thuốc giảm đau và kháng sinh theo đơn của bác sĩ. Không nên tự ý ngừng thuốc để tránh đau và nguy cơ nhiễm trùng.
Thoa thuốc và bôi trứng gà lên vết mổ để vết thương mau lành, hạn chế sẹo rỗ. Lưu ý vệ sinh vết thương sạch sẽ.
Massage nhẹ nhàng vùng môi, cằm, má, lưỡi để kích thích tuần hoàn máu tốt hơn, giúp vết mổ liền nhanh hơn.
Khuyến khích trẻ luyện tập các bài tập vận động cơ mặt như tập cười, nhăn mũi…để cơ mặt phục hồi nhanh chóng.
Cho trẻ ăn đồ ăn mềm, lỏng, tránh thức ăn quá cứng, nóng. Bổ sung đủ chất dinh dưỡng giúp vết thương mau lành.
Giữ vệ sinh răng miệng cho trẻ, nhất là sau khi ăn để tránh viêm nhiễm.
Kiên nhẫn động viên, khích lệ trẻ trong suốt quá trình hồi phục sau mổ.

Việc tuân thủ các lưu ý trên sẽ giúp quá trình phục hồi của trẻ diễn ra thuận lợi, nhanh chóng và hiệu quả hơn.

>>>Tham khảo: Cách vệ sinh răng miệng cho bé 1 tuổi chuẩn khoa học

Kết luận

Phanh môi bám thấp là một dị tật bẩm sinh khá phổ biến ở trẻ sơ sinh. Tình trạng này gây ra nhiều rối loạn về dinh dưỡng, ngôn ngữ và tâm lý cho trẻ. Do đó, việc phát hiện và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng.

Cách điều trị phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay là phẫu thuật cắt bỏ phần mô, niêm mạc dính kết giữa môi và lưỡi. Tuổi tốt nhất để phẫu thuật là khoảng 3-6 tháng. Sau phẫu thuật cần thực hiện tốt các biện pháp chăm sóc vết thương, giúp trẻ tập ăn uống và các bài tập vận động cơ nhai, cơ lưỡi.

Nếu được phát hiện và xử trí đúng cách, hầu hết các trẻ mắc phanh môi đều có thể được chữa trị thành công. Sau khi phẫu thuật, trẻ có thể phát triển bình thường cả về thể chất lẫn tinh thần, hòa nhập tốt với cộng đồng và cuộc sống. Do đó, việc tìm hiểu kỹ về dị tật này để có biện pháp xử trí thích hợp là điều rất quan trọng đối với các bậc phụ huynh. Hy vọng những chia sẻ của Hệ thống Nha khoa Emedic Group sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về căn bệnh này.

Ngoài ra, đối với người gặp tình trạng mất răng, răng hư, mẻ, vỡ dẫn đến tình trạng khó khăn khi ăn nhai, bạn có thể tìm hiểu thêm về phục hình sứ, cấy ghép Implants – những phương pháp hiện đại giúp phục hồi răng mất tại Emedic Group, giúp đem lại cho khách hàng cảm giác ăn uống thoải mái như răng thật. Các bạn hãy ĐỂ LẠI THÔNG TIN, Hệ thống Nha khoa Emedic Group sẽ liên hệ lại với bạn trong thời gian sớm nhất.

>>>Tham khảo: